Bireylerin gazete okuma alışkanlıkları : kullanımlar ve doyumlar yaklaşımına göre okuyucu davranışları, tercihleri ve nedenleri üzerine bir uygulama

Abstract

Liberal kurama göre dördüncü güç olarak tanımlanan medyanın, bilgilendirmeden eğlendirmeye birçok işlevleri bulunmaktadır. Bu işlevleri yerine getiren en eski ve en güçlü kitle iletişim araçlarından birisi gazetelerdir. Gerek kamuoyunun oluşmasında gerekse bireylerin haberdar olmasında gazeteler, gündelik yaşamın bir rutini olarak önemini korumaktadır. Klasik iletişim sürecinde yer alan gönderici, mesaj ve alıcı üçgeninde, gazetenin alıcısı olan okuyuculara ilişkin Türkiye'de yapılan çalışmalar sınırlılık göstermektedir. Bu çalışma, Eskişehir merkezi baz alarak, okuyucuların demografik bilgilerini, gazete okuma davranışlarını ve gazete okumaktan edinilen doyumların neler olduğunu belirlemek üzere, gazete okurluk araştırmaları içinde nicel araştırma metodolojisine dayanarak yapılmış ancak; nitel araştırma yöntemlerinden derinlemesine görüşmeyi de kullanmıştır. Araştırmada, Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı temel alınarak gazete okuyucularına ilişkin davranışları betimlemek ve bir "gazete okur profili" ortaya koymaya çalışılmıştır. Elde edilen veriler istatistiksel analizler yoluyla değerlendirilerek hem sektöre hem de akademik literatüre katkı sağlamaktadır. Araştırma sonuçlarına göre en çok tercih edilen gazete yerel basından Sakarya; ulusal (yaygın) basından ise Posta olarak belirlenmiştir. Basılı gazete okuma nedenleri içinde ise en çok verilen yanıtlar haberdar olmak ve bilgi edinmek olarak belirlenmiştir. Okuyucuların gazetelerinde ilk olarak okudukları bölümler içinde ilk sayfa birincidir. Okuyucuların yaklaşık üçte ikisi gazetelerini kendi almakta ya da evden birisi gazeteyi almaktadır. Benzer biçimde okuyucuların üçte biri gazetelerini evde okumayı tercih etmektedir. Araştırmada okuyucuların % 41,8'i gazete okumak için akşam saatlerini seçtiğini belirtmiştir. Gazete okumaya ayrılan ortalama süre seçeneğinde, okuyucuların % 60,3'ü gazete okumaya 30 dakika-1 saat arası zaman ayırdıklarını belirtmiştir. Okuyucuların % 31,9'u gazetelerini okuduktan sonra başka birine vermektedir. Okuyucuların düzenli olarak okudukları basılı gazeteyi tercih etme nedenleri içinde haberlerim beğenirim ve köşe yazılarını beğenirim seçenekleri en fazla işaretlenmiştir. En az işaretlenen seçenekler ise fotoğraflarını görmek için alırım ve gazetenin verdiği ek ya da hediyeyi almak için seçenekleridir. Gazete okuma nedeniyle elde edilen doyumlara bakıldığında enformasyon edinme, eğlence, boş zaman değerlendirme ve kendini gerçekleştirme faktörleri öne çıkmaktadır. Bu faktörler içinde en fazla deneğin yanıtladığı ve ortalaması en büyük olan madde gazete okurum çünkü; haber almamı sağlar seçeneğidir.