Gelişmekte olan ülkelerde finansal liberalizyon ve ekonomik istikrar

Abstract

Bu çalışmada gelişmekte olan ülkelerde izlenen finansal politika değişikliklerinin ekonomik istikrar üzerindeki etkileri teorik ve amprik olarak incelenmektedir. Gelişmekte olan ülkelerin çoğu literatürde finansal baskılar olarak adlandırılan politikalarla finansal aracılar üzerine yoğun şekilde düzenlemeler getirmişlerdir. Bu düzenlemeler kredi ve mevduat faiz oranlarına uygulanan tavanlar, yüksek zorunlu karşılık oranları ve ekonomide kredi tahsiisne nitelik ve nicelik açısından uygulanan müdaheleler gibi uygulamaları kapsamaktadır. Teorik olarak tartışılan nokta, enflasyonu kontrol altında tutmayı ve ödemeler dengesi açıklarını düşürmeyi hedefleyen istikrar programlarının yaratacağı daraltıcı etkilerin faiz oranları üzerindeki kontrollerin kaldırılması ile hafifletilip hafifletilemeyeceğidir. Bazı yazarlar finansal baskı altındaki bir ekonomide faiz oranlarının piyasa denge düzeylerine ulaşmasına olanak tanımak anlamındaki bir liberalizasyon uygulamasının tasarrufları arttırarak daraltıcı para politikaları sonucu ortaya çıkan hasıla kayıplarını azaltacağını öne sürmektedirler. Bazı yazarlar ise finansal liberalizasyon sonucu yükselen faiz oranlarının firmalar için çalışma sermayesi maliyeti arttıracağını, bunun da fiyatları yükselteceğini ve/veya üretimi düşüreceğini iddia etmektedirler. Ekonominin reel ve finansal sektörleri arasındaki etkileşimi esas alan kısa dönemli bir makro ekonometrik model geliştirilmiş ve Türkiye uygulamasından elde edilen veriler kullanılarak test edilmiştir. İstikrar sürecinde liberalizasyona yönelik önlemlerin hasıla kayıplarını azaltıp azaltmayacağını tespit edebilmek için alternatif finansal sistemler altındaki çeşitli istikrar önlemlerine ilşkin simülasyonlar gerçekleştirilmiştir. Her ne kadar geliştirilen model ve ele alınan önlemler etkinlik ve sermaye birikimindeki kazançları göz önüne almıyorsa da simülasyon sonuçlarına göre ekonomik istikrar açısından tam bir liberalizasyon uygulamasının optimal bir politika olduğunu söylemek mümkün değildir. Simülasyon sonuçları aynı zamanda istikrara yönelen bir ekonomide negatif faiz oranlarını sürdürme çabalarının daha büyük hasıla kayıplarına ve daha yüksek enflasyona yol açacağını da ortaya koymuştur.