Talep yönlü makroekonomik politikaların etkinliği : 1980-1990 Türkiye örneği

Abstract

Ekonomide sık sık görülen dalgalanmaları azaltmak, istikrar sağlamak ve arzulanan hedeflere ulaşmak amacıyla ülkeler, yapılarına uygun politikaları uygulamaya koyarlar. Genelde istikrar politikaları olarak nitelenen bu aktivitelerle amaçlanan; gelişen bir ekonomide enflasyonsuz tam istihdamı sağlayacak toplam talep düzeyinde ulaşılması ve muhafaza edilmesidir. Bu amaca ulaşmada otoritelerin yararlandıkları başlıca iki araç para ve maliye politikalarıdır. İstikrar sağlamada yardımcı olabilecek diğer araçlar, sadece ekonominin belirli sektörlerinde etkili oldukları halde para ve maliye politikalarının hem etki sahaları bunlara göre çok daha geniş ve hemde etkinlikleri fazladır. Dolayısıyla ekonomik istikrarın sağlanmasında talep yönlü makroekonomik politikalar ve etkinlikleri çalışmamızın içeriğini oluşturmaktadır. Çalışmamıza toplam talep kuramına ilişkin açıklamalarla başlanmıştır. Para ve mal piyasalarındaki denge koşullarından hareketle negatif eğimli toplam talep eğrisinin elde edilişi, eğrideki kaymalar ve bazı özel durumlarda eğrinin alacağı şekil IS-LM modeli çerçevesinde birinci bölümde incelenmiştir. İkinci bölümde talep yönlü makroekonomik politikalar dışa kapalı bir ekonomi çerçevesinde ele alınmıştır. Burada para politikasındaki değişiklikler (para arzındaki değişmeler) ve maliye politikasındaki değişikliklerin (kamu harcamaları ve vergi oranlarındaki değişmelerin) toplam talebi nasıl etkilediği açıklanmıştır. Kullanılan modele dinamiklik sağlamak amacıyla bütçe denkliği ve portföy kuramına yer verilmiştir. Politika uygulamalarında bekleyişlerin rolü de gözönüne alınarak etkinlik ve etkinsizlik tartışmalarına girilmiştir. Üçüncü bölümde model dışa açık bir ekonomi için düzenlenmiştir. Sabit ayarlanabilir döviz kuru ve esnek döviz kuru politikaları karşısında kapital mobilitesinin durumu da göz önüne alınarak IS-LM-BP modeli çerçevesinde talep yönlü makroekonomik politikalar ve etkinlikleri değerlendirilmiştir. Yine ekonominin dinamik işleyiş mekanizmasını oluşturan stok-akım dengesi farklı döviz kuru sistemlerinde ayrı ayrı incelenmiştir.