Türkiye'de piyasa ekonomisi ve uygulamada karşılaşılan sorunlar

Abstract

Piyasa ekonomi si sistemi içerisinde kalkınmak fikri, Cumhuriyetin ilk yıllarından beri, Atatürk dahil idarecilerin ve ekonomistlerin üzerinde durdukları önemli konulardan biri olmuştur. Ancak kuruluş yıllarında henüz özel teşebbüs ve özel sermaye gücünün olmayışı gibi nedenlerle ekonomik uygulamalarda devletçilik her zaman ön plana çıkmıştır. Zaman zaman piyasa ekonomisine geçiş yönünde denemeler olmuşsa da, özellikle ikinci dünya savaşının olumsuz etkile- ri nedeni ile bu denemeler de başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Bu başarısızlıklarda, yanlış uygulamaların ve yanlış planların rolü olduğu kadar, partizanca faaliyet gösteren siyasi örgütlerin, terör olaylarının ve de bunların gerekçesi olarak yapılan askeri müdahalele- rin de rolü olmuştur. 24 Ocak 1980 tarihinde uygulamaya konulan ekonomik istikrar tedbirleri ve 1983 yılında alınan ekonomik kararlar piyasa ekonomisine geçişte büyük bir adım oluşturmaktadır. Zikredilen kararların uygulan- maya başlaması ile ülkenin ekonomik tablosu değişmiştir. Ekonomik kalkınmada özel teşebbüs ve özel sermaye esas alınmış, Devlet yatırımları alt-yapı alanlarına yönlendirilmiş, kaynakların dağılımında fiyat mekanizması esas alınmış, kamu yatırımlarının GSMH içindeki payı düşürülmüş ve (KİT)lerin özelleştirilmesine başlanılmıştır. Bütün bu uygulamaların neticesinde, Kamu hizmetleri anlayışında, tasarrufların kullanılışında üretici ve tüketicilerin üretim ve tüketim alışkanlıklarında piyasa ekonomisinin uygulanması yönünde bir takım olumlu değişiklikler oluşmuştur. Ülkemizde piyasa ekonomisinin uygulanabilmesi için ekonomik rekabetin de geliştirilmesi zorunludur. Bunun için de devletin bilinçli önderliğinde üreticilerin ve tüketicilerin bilgilendiril- mesi ve iktisadi davranışlarının değiştirilmesi şarttır. Bu da ekonomik faktörler olduğu kadar, sosyal ve kültürel şartlara da sıkı sıkıya bağlıdır.