Küreselleşmenin ortaya çıkardığı olayların Türkiye'deki televizyon haberlerine yansımaları

Abstract

Küreselleşme, tüm dünyayı yakından ilgilendiren bir olgu halini almıştır. Dünya küreselleşmeden etkilenirken, Türkiye’de de bu etkinin yansımaları hissedilmektedir. Neredeyse tüm kitle iletisim araçlarında olgunun çesitli boyutları ile ilgili programlar yapılmaktadır. Haber programları da özellikle formatı gereği en çok dikkat çeken programlar arasında yer almaktadır. Küreselleşme olgusunun görselliğin görece en sık kullanıldığı televizyon haberlerinde nasıl yer aldığını saptamak bu çalışmanın çıkış noktasını oluşturmuştur. Sözü edilen düsünceden hareketle bu çalışmanın amacı, küreselleşme ile birlikte ortaya çıkan olayların Türkiye’deki televizyon haberlerine nasıl yansıdığını belirlemek olmuştur. Nicel ve nitel araştırma modellerininbirlikte kullanıldığı çalışma; içerik çözümlemesi, söylem çözümlemesi ve anlatı çözümlemesi yöntemlerinden yararlanılarak yapılmıştır. NTV, TRT 2 ve Show TV televizyon kanallarının Kasım 2006, Ocak 2007 ve Mart 2007 dönemlerine ait haftaiçi Pazartesi, Çarşamba ve Cuma gü nleri yayınlanan anahaber bültenleri, araştırmanın çalışma kümesini oluşturmuştur. Üç ay boyunca izlenen üç ayrı televizyon kanalının anahaber bültenlerinde yayınlanan haberlerin içinden, küreselleşme ile ilgili olan haberlerbelirlenmiştir. İzlenen toplam 692 haberden 88’inin çalışmaya dahil edilmesi uygun görülmüştür. Bu 88 haber içerik çözümlemesi yöntemine göre analiz edilmiştir. Yapılan analiz sırasında küreselleşmeyle ilgili olan haberlerde; haberlerin televizyon kanallarının anahaber bültenlerinde yer alıs biçimi teknoloji sunumu, haberlerin genel özellikleri, ön plana çıkartılan öğeler (aktör ve nesne), kullanılan isimlerin geçme sıklıkları, haberlerin yayındaki sırası ve süresine ilişkin bilgiler araştırılmıştır. 88 haber, kanallara ve aylara göre ele alınan konu başlığı esas alınarak bir sınıflamaya tabii tutulmuş ve toplam 13 haber üzerinde elestirel söylem çözümlemesi yapılması uygun görülmüştür. Bu haberler üzerinde televizyon kanallarının söylemde üretilen ideolojiyi nasıl oluşturdukları ortaya çıkartılmıştır. Belirlenen bu 13 haber içinden seçilen 7 haber üzerinde ayrıca anlatı çözümlemesi de yapılmştır. Buna göre haberlerde kullanılan çekim ölçekleri, kamera açıları ve kamera hareketleri ile haber sırasında haber sunucularının okudukları haber metinleri veri kaynağı olarak kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlar küreselleşmenin ekonomik, siyasal, askeri, sosyo-kültürel, çevre, teknoloji ve iletisim boyutları esas alınarak değerlendirilmiştir. Çalışmada kanallar arasında küreselleşmeyle ilgili haberleri verme durumları karşılaştırılmıstır. İçerik çözümlemesinde elde edilen nicel bilgilerden yola çıkılarak, eleştirel söylem çözümlemesi ile anlatı çözümlemesi yöntemleri arasındakibağlantıya bakılmışstır. İçerik çözümlemesi verilerine göre televizyon kanallarında küreselleşme ile ilgili haberlerin çok fazla yer almadığı, yer alanların da daha çok yerel ve bölgesel temelde sınırlı kaldığı görülmüştür. Üç televizyon kanalında da küreselleşme ile ilgili ağırlıklı olarak “siyasal” haberlerin verildiği tespit edilmiştir. Haberlerin yaklaşık yarısında Türkiye’yi yakından ilgilendiren olayların yer aldığı ya da haber içeriğinde Türkiye ifadesinin geçtiği anlaşılmıştır. Ayrıcaküreselleşme ile ilgili haberlerin toplam haber bültenleri içerisinde yüzde 11 gibi bir orana sahip olduğu belirlenmiştir. Eleştirel söylem çözümlemesi sonuçlarına göre de haberlerde özellikle ardalan ve bağlam bilgisinin yetersizliği ve egemen söylemin haberlerde yeniden üretildiği durumlara başvurulduğu dikkat çekmiştir. Anlatı çözümlemesi yönteminde ise haberlerin daha çok gelişi güzel kamera açısı, kamera ölçüsü ve kamera hareketlerine göre verildiği anlaşılmıştır. Bu anlamda kamera tekniklerinin bilinçli bir sekilde kullanımına rastlanmamıştır.