Türkiye'de konut finansmanında alternatif öneri olarak kooperatif ipotek bankası

Abstract

Ülkemiz için konut önemli ve edinimi güç olan bir tüketim malıdır. Bugün gelişmiş ülkelerde bulunan konut edinimi yollarını incelediğimizde, bütün bireylerin kullanabileceği yerleşmiş bazı sistemler uygulandığı görülmektedir. Ancak, ülkemizde konut edinmek isteyen bireylerin yararlanabileceği tek bir yol bulunmaktadır. O da kendi birikimleridir. Günümüzde dünya genelinde uygulanan 4 tip konut finansman sistemi vardır. Bunlar sırasıyla Doğrudan Finansman Sistemi, Mukavele Sistemi, Mevduat Finansman Sistemi ve İpotek Bankası Sistemi'dir. Bu dört sisteminde çalışma prensipleri birbirinden farklıdır. Örneğin doğrudan finansman ve mukavele sistemleri daha çok gelişmekte olan ülkelerde yaygın olarak kullanılmasına karşın, doğrudan finansman sisteminde kişi konut edinmek üzere gereksinimi olan fonu kendisi ile aile ve yakın çevresindeki kişilerden temin ederken, mukavele sisteminde konut edinmek isteyen kişiler, bankada belli bir dönem tasarruflarını biriktirdikten sonra konutedinmek için gereksinimleri olan fonu almaya hak kazanırlar. Mevduat finansman sisteminde ise, reel faiz ile mevduat toplayıp, toplanan bu fon fazlalıklarını gereksinimi olan kişilere aktarması şeklinde gerçekleşmekte ve enflasyon kaygısı olmayan gelişmiş ülkelerde uygulanmaktadır. Yapılan bu çalışmamızda en son finansman sistemi olan ipotek bankacılığına değinilmiş ve bu sistemin ülkemizde işlerliği tartışılmıştır. Genel olarak ipotek bankası modeli enflasyonun belirsiz olduğu ülkelerde değişik faiz alternatifleriyle sunulduğunda başarıya ulaşmış bir finansman sistemidir. Ülkemiz için önerdiğimiz ipotek bankasının gelişmiş ülkelerde uygulanan örneklerinden farkı, mevduat toplama yetkisidir. Gelişmiş ülkelerde ipotek bankaları mevduat toplamazlar. Aksine finansman temin ederler. Ülkemiz gibi enflasyonist ülkelerde konut edineceklere gereksinim duydukları fiııansmanı sağlayabilmek içiıı kaynağa gereksinim vardır. İpotek bankalarına mevduat toplama yetkisinin verilmesi ve toplanan bu mevduatlara serbest piyasada oluşan faiz oranlarının 1-2 puan üstünde reel faiz verilmesi, faiz gelirlerinin gelir vergisinden istisna tutulması ve bunun gibi kolaylıkların gösterilmesi eldeki kıt kaynakları ve yastık altında kalan paraları bankaya çekerek hem ekonomiye yeni bir katkı sağlayacak hem de konut edinmek isteyenleri tasarrufa yöneltecektir. Konut kooperatifleri dar ve orta gelirli kişilerin gereksinimlerini gidermek üzere biraraya geldikleri ve konutu daha ucuza fiyatlandırdıkları, amacı içinde kar olgusu olmayan bir tüzel kişiliktir. Kooperatif ipotek bankası modeliyle amaçları ortak olan bu kooperatifler bir araya getirilerek ülkemizde çok pahalı bir finansman aracı olan parayı daha Uygun koşullarla sağlayacak ve gereksinim içindeki konut kooperatiflerine kullandıracaktır. Kooperatif ipotek bankacılığının uygulanabilmesi için, ülkemizde yapılması gereken yasal değişikliklerin neler olduğu açıklanmaya çalışılmıştır.