Finansal başarısızlığın oran analizi ve diskriminant analizi kullanılarak ölçümlenmesi : BİST'de işlem gören dokuma, giyim eşyası ve deri işletmeleri üzerine bir araştırma

Abstract

Finansal başarısızlığın önceden tahmin edilmesi, 1960'lı yıllardan itibaren üzerinde çalışılan bir konu olmuştur. Teknolojik gelişmelere ve yeni istatistiki tekniklerin kullanılmasına bağlı olarak finansal başarısızlığın tahmin edilmesine olan ilgi günümüzde de devam etmektedir. Dünya ekonomisindeki küreselleşme devam ettikçe finansal başarısızlık konusu daha da önemli hale gelmektedir. İşletmeler pazarlarını uluslararası düzeyde genişletmekte ve farklı ülkelerden müşteri, tedarikçi, yatırımcı ve rakiplerle temas halinde olmaktadır. Bu durumda işletmelerin finansal başarısızlıkları sadece bulundukları ülkelerde değil, faaliyetlerini sürdürdükleri her yerde etki yaratmaktadır. Üç bölümden oluşan bu çalışmanın birinci bölümünde finansal başarısızlık kavramı, finansal başarısızlığa neden olan etkenler, işletmeleri finansal başarısızlıktan kurtarma yolları ve finansal başarısızlığın ölçümlenmesinde kullanılan yöntemler genel hatları ile ele alınmıştır. İkinci bölümde çalışmanın analiz yöntemi olan diskriminant analizinin genel çerçevesi ele alınarak neden finansal başarısızlık ölçümlemesinde kullanıldığı konusu irdelenmiştir. Yine bu bağlamda diskriminant analizinde kullanılacak olan finansal tablolar analizi tekniklerinden oran analizi ele alınmıştır. Ayrıca bu bölümde analizin verilerini oluşturan finansal oranlar arasındaki ilişkinin boyutu ortaya konulacak şekilde bölüm ele alınmıştır. Uygulama bölümü olan üçüncü bölümde ise Borsa İstanbul(BİST)'da işlem gören Dokuma, Giyim Eşyası ve Deri sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin finansal oranları diskriminant analizi yöntemi ile incelenmiştir. Bu çalışmada, dokuma, giyim eşyası ve deri sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin finansal başarısızlık olasılıklarının belirlenmesinde yararlanılabilecek finansal oranları belirlemek için, çoklu diskriminant fonksiyonu olan bağımsız örneklemler için Mann-Whitney U testinden yararlanılmıştır. Analizde finansal açıdan başarısız olan işletmeler ve finansal açıdan başarısız olmayan işletmeler olmak üzere iki farklı grup olması ve finansal oranların normal dağılım göstermiyor olması nedeni ile Mann-Whitney U testi tercih edilmiştir. Analiz sonucunda duran varlıklar/özkaynaklar, faiz karşılama, faaliyet kâr marjı, özkaynak kârlılığı, aktif kârlılığı ve faiz ve vergi öncesi kâr/aktif toplamı oranlarının finansal açıdan başarısız olan işletmelerle finansal açıdan başarısız olmayan işletmelerde anlamlı bir farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Bahsi geçen oranlar arasından ise ayrım gücü en yüksek oranın aktif kârlılığı oranı olduğu sonucuna varılmıştır. Tespit edilen finansal oranlar diskriminant analizi ile incelendiğinde kullanılan modelinin sınıflandırma başarısı %92 olarak hesaplanmıştır. Sonuç ve öneriler kısmında; finansal başarısızlığın ölçümlenmesinde anlamlı farklılık gösterdiği tespit edilen oranlar göz önünde bulundurularak, Dokuma, Giyim Eşyası ve Deri Sektörü'nde faaliyet gösteren işletmelerin finansal başarısızlığa düşmesine neden olan faktörler belirlenmiştir. Ayrıca, söz konusu işletmelerin finansal başarısızlıktan kurtulması için izlenebilecek yollar ile ilgili çözüm önerilerine yer verilmiştir.