Seramik sanatında figüratif form olanakları bağlamında amiguruminin kullanımı

Abstract

Çok eski zamanlardan beri pişmiş topraktan oluşan kullanım araçları neredeyse bütün kültürlerde görülmektedir. İhtiyaçtan doğmuş denebilecek seramik sanatı günümüzde işlevselliği yanında daha çok plastik değer veya kavramsal öge olarak kullanılmakta, yeni bir kimliğe bürünmektedir. Aynı şekilde örmeciliğin de insanoğlunun örtünme ihtiyacı hissedildiği zamanda başladığı ve günümüze kadar toplumların zevk ve ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde geliştiği söylenebilir. Örgü öğrenilmesi kolay bir tekniktir. Ailede nesilden nesile öğretilmesi yaygındır. Herkes, muhakkak örgü ören birini tanır. İster bir arkadaş, ister bir aile yakını, ister bir komşu... Örgü cana yakın, insani ve etkisi geniş bir alana sahiptir. Dünyanın çeşitli kültürlerinde farklı biçimlerde örnekleri görülebilir. Japon kültüründe giderek popülerleşen 'amigurumi' de bu örneklerden biridir. Amigurumi, Japonca örgü anlamına gelen 'Ami' kelimesiyle, doldurulmuş canlı anlamına gelen 'Nuigurumi' kelimelerinin birleşiminden doğmuştur. Genelde karşılaştığımız örnekleri antropomorfik (insan biçimci) özellikler taşıyan oyuncaklardır. Aslında, çok eski kökenlere dayanmayan amigurumi 1950'lerden beri yavaş yavaş büyüyerek bir fenomen olmuştur. İkinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Hiroşima-Nagazaki felaketleri ve savaşın kaybedilmesiyle Japon kültürü değişime uğramış; bütün yaşananlara ve hayatın acımasızlığına karşı bir kaçınma olarak yeni bir sevimlilik (kawaii) kültürü oluşmuştur. 1960'lara gelindiğinde Japonya'nın gücünü yeniden kazanmaya baslamasıyla 'kawaii' kültürü ve amigurumi de giderek dünya popüler kültürünün bir parçası haline gelmiştir. Bu çalışmada, seramik sanatının yeni anlatımlar ve yeni arayışlar içinde amigurumi ile birleştirilmesi ve iki alanda da bir yenilik ortaya konması amaçlanmıştır. Tez kapsamında örgü ve seramiği birleştirebilecek bir teknikle ilk denemeler yapılmış, Anadolu Üniversitesi Eğitim Karikatürleri Müzesi'nde bir sergi açılmış ve alınan tepkilere göre sanat açısından da ilgili çekici, özgün ve başarılı bulunduğu tespit edilmiştir. Kullanılan tekniğe uygun formlar, dokular, malzeme ve seramik pişirim teknikleri denenerek kullanılan tekniğin idealleştirilebilmesi için ilk adımlar atılmıştır. Amigurumi örnekleri ve farklı örgü teknikleri araştırılmıştır. Seramik malzemenin, farklı bir malzemeyle birlikteliği denenirken bu tarz uygulamalara sahip sanatçıların çalışmalarından örnekler değerlendirilip çalışmayı desteklemek adına sunulmuştur.