Güncel gelişmelerin ışığında çekten doğan yabancı unsurlu uyuşmazlıklara uygulanacak hukukun tespiti

Abstract

Bir ödeme vasıtası olarak çek ticarî hayatta yaygın şekilde kullanılmaktadır. Çekin düzenlenmiş olduğu ülke dışında da tedavül etmesi çok sık görülen bir durumdur. Dolayısıyla çekle ilgili işlemlerin farklı ülkelerin sınırları içinde yapılması icap edebilir. Bu nedenle, uluslararası ticaret alanında çekle ilgili olarak yabancı unsurun varlığıyla sık karşılaşılmakta, çeşitli kanunlar ihtilâfı hukuku meseleleri ortaya çıkmaktadır. Kambiyo senetleri hukuku alanında iki büyük sistemin varlığı söz konusudur. Bunlardan ilki, Cenevre Konvansiyonlarını önemli ölçüde benimseyen Cenevre Konvansiyonları sistemi, diğeri de 1882 tarihli Bills of Exchange Act'i esas alan Anglosakson hukuk sistemidir. Türkiye gibi Cenevre Konvansiyonları sistemini benimseyen hukuk çevrelerinde kambiyo senetlerinin mücerretliği ilkesi ön plândadır. Dolayısıyla çeke uygulanacak hukuka ilişkin olarak kanunlar ihtilâfı kuralları, kambiyo senedinin temelinde yatan ilişkiye bakılmaksızın, bağımsız olarak düzenlenmektedir.Türk Ticaret Kanununda yer alan çeke ilişkin kanunlar ihtilâfı kurallarının kaynağı, 1931 yılında kabul edilen Çeklere İlişkin Bazı Hukuk ?htilâflarının Çözümüne Dair Cenevre Konvansiyonu hükümleridir. Söz konusu Konvansiyon hükümleri dolaylı yoldan 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununa alınmıştır. Çalışmamızda yabancı unsurlu çekten doğan uyuşmazlıklara uygulanacak hukuka ilişkin, 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren yeni 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda yer alan hükümler değerlendirilecektir. Aynı zamanda çalışmada çek başta olmak üzere kambiyo senetlerinde kanunlar ihtilâfına ilişkin bazı yargı kararlarına da yer verilecektir.

The cheques as the payment devices are widely used in commercial life. It is widely observed that a cheque may be on the circulation in the countries other than in which they have been issued. For this reason, a cheque may appear to be on circulation beyond the border of the country of issuance. Thus, the existence of a foreign element in international commerce as regards the cheques and this leads to the issues of conflicts of laws. Broadly, one may discern two systems in the law of bills of exchange. One of these is the system of Geneva Conventions; the other is the AngloSaxon system which is based on the Bills of Exchange Act of 1882. In the zones where the Geneva Conventions system is endorsed, the principle of abstraction is pertinent. Therefore, the conflict of law rules pertaining to the cheques is regulated in an abstract manner, without considering the rapport behind the bill of exchange. The legal source of Turkish conflict of laws about the cheques as specified in the Turkish Commercial Law is the set of provisions in the Geneva Convention for the Settlement of Certain Conflicts of Laws in Connection with Cheques of 1931. The relevant provisions of this Convention have been directly adopted in the Turkish Commercial Law no 6762. In our study, we will evaluate the provisions in the Turkish Commercial Law no. 6102 that will enter into force on 1 July 2012. Also in this study, judicial decisions on bill of exchange and on particularly cheques will be mentioned.