Türkiye'deki devlet yükseköğretim kurumlarının yapısal ve bağlamsal boyutlarının analiz edilmesi ve taksonomi çıkarılması

Abstract

Bu çalışmanın amacı Türkiye'deki devlet yükseköğretim kurumlarının biçimsel örgüt yapısını analiz etmek ve ampirik olarak taksonomisini çıkarmaktır. Bu amaçla, araştırma kapsamında ilk olarak Türkiye'deki devlet yükseköğretim kurumlarının yapısal (yatay farklılaşma ve idari yoğunluk) ve bağlamsal (büyüklük, belirsizlik, güç ve damga etkisi) boyutları arasındaki ilişkiler analiz edilmiştir. İkinci olarak, bu kurumlarının örgütsel yapılarının taksonomisi çıkarılmış ve ortaya çıkan kümelere göre nasıl çeşitlilik gösterdiği ortaya konmuştur. Araştırmanın evrenini Türkiye'deki devlet yükseköğretim kurumları oluşturmaktadır. Araştırmada, 2008 - 2017 yılları arasındaki on yılı içeren verilerin toplanması amaçlandığı için, araştırmanın örneklemini 2007 yılı ve öncesinde kurulan 81 devlet yükseköğretim kurumu içermektedir. Bu araştırma nicel yöntem çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın birinci amacını gerçekleştirmek amacıyla kesitsel araştırma modeli kullanılmıştır. Bu bağlamda, belirlenen değişkenler arasındaki ilişkileri araştırmak amacıyla çoklu regresyon analizi uygulanmıştır. Araştırmanın ikincil amacı çerçevesinde, devlet yükseköğretim kurumlarının örgütsel yapılarının taksonomisinin çıkarılması ve kurumların taksonomi içinde nasıl çeşitlilik gösterdiğinin ortaya konması amacıyla hiyerarşik kümeleme analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın birinci amacı çerçevesinde oluşturan araştırma modeline göre iki temel hipotez (H1 ve H2) ve her bir temel hipotez için araştırmaya dâhil edilen ölçüm yıllarına göre alt hipotezler (H1.1.-1.10 ve H2.1-2.10) test edilmiştir. Çoklu regresyon analizi sonuçlarına göre devlet yükseköğretim kurumlarının büyüklük, belirsizlik, güç ve damga etkisi boyutları ile yatay farklılaşma arasında istatistiksel ve yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki vardır (H1). Regresyon modelinde bağımsız değişkenlerin bağımlı değişkenle ilişkisini gösteren açıklama oranlarının oldukça düşük olduğu görülse de kurumların büyüklük, belirsizlik, güç ve damga etkisi boyutları ile idari yoğunluk arasında da istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür (H2). Kümeleme analizi sonuçlarına göre, seçili taksonomik karakterler bağlamında Türkiye'deki devlet yükseköğretim kurumlarının 7 kümeye ayrıldıkları görülmüştür.