Orta ve Güney Amerika medeniyetlerinde ezoterizmin geleneksel ve çağdaş seramik sanatına yansımaları

Abstract

Ezoterizm; gizli düşünce sistemleri, melez karakterler taşıyan dini aydınlanma ilkeleri ve pek çok farklı pratik bilgi formuyla ilişkilendirilen bir öğreti biçimidir. Cadılık-büyücülük, vampirlik ve şeytani motifleri alıcıya sunan filmlerin/kitapların en çok izlenen/okunan listelerinin başında yer aldığı düşünüldüğünde; ezoterik konuların 21. yüzyılın modern kültürü üzerinde son derece etkin bir rol oynadığı görülür. Yalnızca dramatik ve işitsel sanatlara konu olmakla kalmayan ezoterizm; hem geçmişte hem de günümüzde seramik, resim, heykel, gibi plastik sanatları da etkilemiştir. Bu anlamda Maya, Aztek ve İnka medeniyetlerine ait seramik eserlerin, bahsi geçen türden bir ilişkiye tanıklık etmemizi sağlayan en özgün örneklerden olduğu düşünülür. Orta ve Güney Amerika topraklarında hüküm sürmüş bu medeniyetler, seramiği özellikle ezoterik öğretilerin aktarılmasında güçlü bir araç olarak kullanmıştır. Efsunlu bir malzeme olduğu düşünülen seramik, hem üç boyutlu gizemli karakterlerin yaratılmasında, hem de örtülü öykülerin resmedilmesinde tercih edilmiştir. Özellikle manevi dünyaya hizmet eden seramiklerin biçimlendirilmesine ayrı bir hassasiyet gösteren Maya, Aztek ve İnkalar; objenin şekillendirilmesi, çeşitli tekniklerle dekorlanması, kurutulması ve pişirilmesi sürecini adeta ezoterik bir performans olarak değerlendirmişlerdir. Temelde mitolojik öykülerin aktarıldığı tören ve sunu objeleriyle başlayan ezoterizm-seramik ilişkisi, İspanyol işgaliyle gerçekleşen kolonileşme sürecine rağmen, bugün halen daha geleneksel üretime devam eden zanaatkâr aileler tarafından sürdürülmektedir. Öte yandan bölgede çağdaş seramik sanatına yön veren sanatçıların, kültürlerine özgü estetik değerleri reddetmediği ve kadim geleneklerini kendilerine özgü tarzıyla ele alarak geleceğe taşıdıkları izlenmektedir. Araştırma kapsamında Orta ve Güney Amerika Medeniyetlerinde seramik sanatının tarihsel gelişimi ve ezoterizm ilişkisi, ezoterizmin çağdaş seramik sanatı üzerindeki etkileri ve ezoterizm ile yaratma süreci arasındaki benzerlikler incelenmektedir.