Ciddi ve kayıtsız katılımcıların kişilik özellikleri ile boş zaman tatmini ve yaşam tatmini arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı ciddi ve kayıtsız boş zaman katılımcılarının belirlenerek kişilik özelliklerinin karşılaştırılması ve kişilik özellikleri ile ciddi ve kayıtsız boş zaman katılımı, boş zaman tatmini ve yaşam tatmini arasındaki ilişkilerin araştırılmasıdır. Araştırmanın çalışma grupları, pilot çalışma için Osmangazi Üniversitesi’nde örgün eğitim gören 108 öğrenciden, asıl uygulama için Anadolu Üniversitesi’nde örgün eğitim gören 1428 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmanın temel amacı çerçevesinde birbirini izleyen iki çalışma gerçekleştirilmiştir. Birinci aşama olan Çalışma I’de öncelikle “Ciddi ve Kayıtsız Boş Zaman (CKBZ) Ölçeği” ve “Boş Zaman Tatmin Ölçeği”nin geliştirilmesi, ve “Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi” ve “Yaşam Tatmini Ölçeği”nin ölçme modellerinin doğrulanması amaçlanmıştır. Ölçek geliştirme ve ölçme modellerinin doğrulanması sürecini izleyen Çalışma II’de ise CKBZ Ölçeği faktörlerine göre boş zaman katılımcılarının kümelere ayrılması ve kişilik özellikleri, ciddi ve kayıtsız boşzaman katılımı, boş zaman tatmini yaşam tatmini değişkenleri arasındaki ilişkilere yönelik yapısal modelin test edilmesi amaçlanmaktadır. Çalışma I kapsamında psikometrik niteliklerine ilişkin deneysel kanıtlar ortaya konularak Türk kültürüne uygun 42 madde ve 9 faktörden oluşan CKBZ Ölçeği geliştirilmiştir. Bu 9 faktör, boş zaman kariyeri, yeterlilik hissi, psiko-sosyal fayda, terapatik fayda, sosyal dünya, bağlılık, kişilik, azim ve kişisel çaba olarak isimlendirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, 5 madde ve tek faktörlü yapı gösteren “Boş Zaman Tatmin Ölçeği”nin Türk popülasyonunda yer alan üniversite öğrencileri için geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğu ortaya çıkmıştır. Çalışma II kapsamında yapılan kümeleme analizi sonuçlarına göre, boş zaman katılımcılarının ciddi ve kayıtsız olarak 2 gruptan oluştuğu tespit edilmiştir. Bu bölümde, önerilen hipotetik modele ilişkin analiz sonuçlarına göre temel yapısal modelin iyi düzeyde doğrulandığı ortaya çıkmıştır.