Tersine toplumsallaşma teorsinin oluşturulması açısından bir model kurgusu : ana babanın satın alma kararlarına ergen etkisi üzerine bir uygulama

Abstract

Toplumun en küçük birimi sayılan aile içindeki değişen roller pazarlama açısından önem taşımaya başlamıştır. Ekonomik ve teknolojik gelişmeler aile içindeki rol dağılımını etkileyerek ergenlerin aile içindeki konumunu önemli ölçüde değiştirmiştir. Ergen, satın alma kararlarında hem karar verici hem de etkileyici olması bakımından önemli bir yer edinmiştir. Bu nedenle, aile satın alma kararlarında ergen rolünün anlaşılması önem taşımaktadır. Ergenlerin aile tüketim kararlarına olan etkilerinde teknolojik ürünlerin diğer ürün gruplarına göre oldukça önemli bir yeri vardır. Teknolojik ürünlerle ilgili aile kararlarında ergen etkisini açıklamada geleneksel teoriler yetersiz kalmaktadır. Örneğin geleneksel toplumsallaşma teorisinde ana babadan ergenlere doğru olduğu öngörülen etkileşim teknolojik ürünler için yön değiştirerek yerini tersine toplumsallaşma kavramına bırakmıştır. Tersine toplumsallaşma teorisini oluşturmayı amaçlayan çalışma dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde ergenlerin tüketici olarak ö nem kazanma nedenleri ele alınarak, tüketici kimliğini kazanma süreçleri ve aile tüketim harcamalarına olan etkileri incelenmiştir. İkinci bölümde teknoloji, yenilikçilik ve ergenlerin teknolojik ürünlere olan ilgisi ele alınmıştır. Üçüncü bölümde tersine toplumsallaşma kavramı incelenmiştir. Dördüncü bölümde ise tersine toplumsallaşma kavramını açıklamak amacıyla Eskişehir’de liseye giden ergenler üzerinde yapılan araştırma bulguları yer almaktadır. Araştırmamız özel olarak lise çağındaki ergenlerin ana babalarına cep telefonu ve bilgisayar satın alma karar sürecinin değişik aşamalarındaki etkisini ölçmeye, genel olarak ise tersine toplumsallaşma kavramının değişkenlerini tanımlamaya odaklanmıştır. Bu çalışmanın örneklemi Eskişehir il merkezinde genel, özel, anadolu, fen ve meslek lisesinde öğrenim gören 821 ergenden oluşmaktadır. Çalışmada üç bölümden oluşan bir anket uygulanarak sonuçlar SPSS (Statististical Package For Social Sciences) 15.0 paket programında analiz edilmiştir. Araştırma sonuçları ergenlerin ağırlıklı olarak teknolojik ürünler ile kendilerinin kullanacakları ürünlerde ana babaları üzerinde etkili olduklarını göstermektedir. Bunun yanı sıra ana baba kullanımına yönelik ürünlerde de ergen etkisinin bulunduğu gözlenmiştir. Bu araştırmanın en önemli bulgusu ergenlerin ana babalarının satın alma kararlarına olan etkisinin önemli boyutlarda olduğudur. Ana babalar özellikle teknolojik ürünlerle ilgili tüketim bilgi ve becerileri ergenlerden edinmektedir. Özetle “Tersine Toplumsallaşma’nın varlığı ve bu kavramın değişkenleri araştırmamız sonucunda elde edilmiştir.