Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin çocuk merkezli yaklaşım uygulamalarının değerlendirilmesi

Abstract

Türkiye'de 2006 yılından itibaren uygulanan Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Programı kimi özellikleri açısından çocuk merkezli yaklaşımı temel almaktadır. Programın temel ilkeleri ve özellikleri çocuk merkezli yaklaşımların temel özellikleri ile örtüşmektedir. Ancak programın uygulamadaki başarısı okul öncesi eğitim öğretmenlerinin bilgi ve becerileri yanında çocuk merkezli yaklaşımı benimseme durumlarına göre de değişebilmektedir. Bu araştırma, okul öncesi eğitim öğretmenlerinin çocuk merkezli yaklaşımı uygulamalarına nasıl yansıttıklarını belirlemek amacıyla tarama modelinde nicel ve nitel yöntemlerin bir arada kullanıldığı karma yöntemlerden eş zamanlı zenginleştirilmiş desen üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın nicel boyutunda Eskişehir il merkezindeki resmi okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan kadrolu ve sözleşmeli 133 okul öncesi eğitim öğretmenine "Okul Öncesi Eğitimde Çocuk Merkezli Yaklaşım Öğretmen Ölçeği" uygulanarak ölçek puanları hesaplanmıştır. Araştırmanın nitel boyutu, ölçekten en üst (210) ve en alt (168) sınırda puan alan ve araştırmada yer almaya gönüllü olan iki okul öncesi eğitim öğretmeni ile gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla her iki öğretmenin sınıfında 10 gün ve toplamda 15'er saatlik gözlemler gerçekleştirilmiş, gözlem günlerine ait günlük planları incelenmiş ve kendileriyle görüşmeler yapılmıştır. Araştırmanın bulguları, öğretmenlerin çoğunluğunun "Okul Öncesi Eğitimde Çocuk Merkezli Yaklaşım Öğretmen Ölçeği"nden yüksek puan aldıklarını ve çocuk merkezli yaklaşımın gerektirdiği ilkelerden yararlanma düzeylerinin de yüksek olduğunu göstermiştir. Öğretmenlerin sınıflarında yapılan gözlemler, günlük planlarının incelenmesi ve görüşmeler sonucunda, ölçekten aldıkları puanlar ile uygulamalarının doğru orantılı olduğu görülmüştür. Ancak, ölçekten en üst sınırda puan alan öğretmenin uygulamalarını çocuk merkezli yaklaşıma göre şekillendirme konusundaki düşünceleri ve kendisini algılayış biçimi ile uygulamaları arasında fark olduğu gözlenmiştir. Araştırmanın bulguları ışığında uygulamaya ve ileride yapılabilecek bilimsel araştırmalara yönelik öneriler sunulmuştur.

The child-centered approach serves partially as a basis for The Ministry of National Education Pre-school Education Program, put into practice in 2006 in Turkey. Basic principles and features of the program are also compatible with those of child-centered approaches. However, the practical value of the program depends not only on the knowledge and skills of the pre-school education teachers but also on their level of internalizing the child-centered approach. This study has been designed to determine how pre-school education teachers reflect the child-centered approach into practice. Utilizing a survey model, this study has been planned along a triangulation design, one of the mix methods where both qualitative and quantitative methods are applied simultaneously. For the quantitative part of the study, "The Scale for Pre¬school Education Teachers Applying Child-Centered Approach" scale was administered to 133 pre-school teachers working both as contract labor and regular staffs at official pre-school education institutions in Eskisehir and the scores of the scales were identified. The qualitative part of the study concerns two pre-school education teachers who scored the highest (210) and the lowest (168) and volunteered to participate. Then, a total of 15-hour observations were held across 10 days in both teachers' classes. Moreover, semi-structured interviews were held with the participants, and each teacher's daily plan of the observation day was studied. Findings of the study indicate that a majority of teachers got significantly high scores from the scale, and that their level of utilizing the principles of the child-centered approach was also high. As a result of classroom observations, interviews and the examination of daily plansof teachers, scale scores were proportional to the applications. Yet, the scale score of the highest border of the teacher's opinions about shaping her practice in accordance with the child-centered approach and her self- perception were determined to differ. Under the light of the findings, suggestions for the present practice and future research were made.