Göçebelikten Devletleşmeye Geçiş Üzerine Bir Tahlil: Hikmet Kıvılcımlı’nın Tarih Tezi Işığında Osmanlı Devletleşmesi

Abstract

Devlet teorisinde, devlet oluşum sürecine ilişkin iki temel yaklaşımdan söz edilebilir. Birinci yaklaşıma göre, devlet, yalnızca, göçebelerin yerleşik toplumları fethetmesiyle görülür. İkinci görüş ise, devletin, yerleşik toplumların iç dinamiklerinin sonucu olarak da ortaya çıkabileceşini savunur. Literatürde yaygın kabul gören bu ikinci egilim içinde kalarak fikirlerini şekillendiren ve Türkiye entelektüel tarihinin öne çıkan isimlerinden biri olan Hikmet Kıvılcımlı, modern öncesi dönemde toplumsal gelişmeyi „tarih tezi? olarak formüle ettigi bir kuramsal çerçeveyle açıklamaya yönelmiştir. Onun tahlili, diger tespitlerinin yanı sıra, göçebelikten devletleşmeye geçişin bu geçiş tipine özşü bazı ayırt edici sonuçlar yarattışı yarşısını içermesi bakımından dikkate deger görünmektedir. Bu çalışma, göçebelerde devlet oluşumu ve bu devletleşme türünün sonuçlarıyla ilşili olarak Hikmet Kıvılcımlı?nın kuramsal yaklaşımına odaklanmakta ve bu kuramsal çerçevenin Osmanlı devletleşmesine ilişkin açıklamalarını tahlil etmektedir.

There are two main approaches regarding the process of state formation within state theory. According to the first approach, the state will only emerge when nomadic tribes conquer sedentary societies. However, a second approach argues that a state can emerge from a sedentary society merely through the internal dynamics of that society. Influenced by the later approach, which is widely accepted in the literature, Hikmet Kıvılcımlı, a prominent intellectual in Turkey, explains these societal developments in the pre- modern era through a theoretical framework which he calls the „History Thesis& . Apart from other findings, his analysis is noteworthy as he argues that the nomadic state formation has some distinctive features. This study focuses on Hikmet Kıvılcımlı& s theoretical approach with regard to the nomadic state formation as well as the consequences of this type of state formation, and analyzes the application of this theoretical framework to the formation of the Ottoman state.