Elektrik Enerjisi Ticaretinin Finansal Piyasalar İçindeki Yeri: Türkiye İçin Öneriler

Abstract

Öz 1980'lerden itibaren elektrik ticaretinde serbestleşme adımlarının atılmasıyla birlikte yatırımcılar elekt- rik üretimi ve dağıtımı sektörlerine girmiştir. Böylece elektrik piyasaları rekabetçi bir yapıya kavuşmuştur. Elektrik enerjisi, piyasaların serbestleşmesi sürecinin bir parçası olarak yalnızca bir tüketim maddesi olmak- tan çıkmış ve finansal piyasaların bir parçası haline gelmiştir. Bunun başlıca nedenleri olarak elektrik pa- zarında serbest fiyat hareketlerinin oluşması ve buna bağlı olarak fiyatlarda oluşan oynaklık ve risk göste- rilebilir. Bu yüzden elektriğin fiziksel olarak toptan ya da perakende günlük ticaretinin yanında futures, for- ward ve opsiyon kontratları da alınıp satılmaya baş- lanmıştır. Özellikle ABD ve Avrupa' da yalnızca enerji ve enerji türev ürünlerinin alınıp satıldığı borsalar kurulmuştur. Son yıllarda Türkiye' de de enerji sektö- ründe serbestleşme yönünde önemli adımlar atılmış ve ayrı bir enerji borsası kurma safhasına geçilmiştir. Bu çalışmada Avrupa ve Amerika' daki enerji borsaları araştırılarak elektrik ticaretinin enerji borsaları için- deki konumu, elektrik kontratlarının özellikleri ve bu borsaların işleyişleri araştırılarak, Türkiye için öneriler oluşturulması hedeflenmiştir.

Since 1980' s liberalization in electricity trading has be- gun. Thus investors have entered electricity generation and distribution sectors and created a competitive en- vironment. Liberalization policies on energy industry change the nature of electricity. It is not just an ordi- nary consumable item anymore, but also an important part of the financial markets. The main reason of that is price volatility and risks depending on free market conditions. Therefore besides day ahead and intraday spot markets, electricity futures, forwards and options are part of electricity trading. America and some Eu- ropean countries have power exchanges intended for only energy and energy derivatives. Also Turkey has a goal of opening an power exchange in the near future. Aim of this paper is making suggestions for improving electricity market in Turkey through researching role of electricity trading in power exchanges and features of electricity contracts used in the power exchanges loca- ted in Europe and United States.