Vergi Mükelleflerine Yasalarda Tanınan Hakların Vergiye Gönüllü Uyum Sağlama Üzerindeki Etkisi

Abstract

Kamusal mal ve hizmetlerin finansmanında önemli bir paya sahip olan vergilerin, zamanında ve usulüne uygun olarak tarh ve tahsil edilmesi gerekir. Türk vergi sisteminde genel olarak vergiler, yükümlülerin beyanı üzerine tarh edilmektedir. Dolayısıyla vergilerin zamanında ve eksiksiz olarak tahsil edilmesinde vergi yükümlülerinin vergiye gönüllü uyum göstermeleri önem arz etmektedir. Vergi yükümlülerinin vergisel ödevlerini doğru bir şekilde zamanında gerçekleştirmeleri devletin hizmetlerini aksatmadan yerine getirmesi bakımından önemlidir. Ancak günümüz seküler dünyasında paraya büyük önem atfedilmektedir. Elde edilen gelirin önemli bir payının devlete doğrudan bir karşılık beklenmeden verilmesi, tüm davranış ve düşüncelerini ekonomik çıkarlar üzerine düzenleyen homo economicus bireyler için zor bir durumdur. Bu nedenle vergi yükümlülerinin vergiye gönüllü olarak uyum göstermesini sağlamak amacıyla vergi kanunlarında ve anayasada yükümlülerin yararlanabileceği birçok haklar tanınmıştır. Gelir İdaresi Başkanlığı da 2006 yılında web sitesinde "Mükellef Hakları Bildirgesi"ni yayımlayarak vergi yükümlülerinin vergiye gönüllü uyumunu artırmayı hedeflemiştir. Bu çalışmada vergi yükümlülerine yasalarda tanınan hakların vergiye gönüllü uyum üzerinde nasıl bir etkisi olduğu tartışılacaktır.

Taxes, with a remarkable ratio in the financing of public goods and services, need to be levied and collected in a duly and timely fashion. Generally, in the Turkish tax system, taxes are levied upon the declaration of the taxpayers. Therefore, voluntary tax compliance is very important in collecting taxes in full and on time. Tax payers' proper and timely fulfilment of their tax duties is crucial for the state to be able to smoothly carry out its services without any delay. However, in today's secular world, money is attached great importance. It is very difficult for homo economicus individuals, who regulate all their behaviors and thoughts according to their financial interests, to give a sizable portion of their income directly to the state without expecting any personal gains. Thus, in order to ensure tax payers' voluntary tax compliance, taxpayers are given many rights by the tax laws and by the constitution to benefit from. Aiming to encourage tax payers' voluntary tax compliance, the Revenue Administration published "The Declaration of Ethical Principles" on its website in 2006. In this study, the effect of tax payers' legal rights on their voluntary tax compliance will be discussed.