Kaynak Temelli Görüş Ekseninde Örgütsel Yapı Maliyet Liderliği Stratejisi İlişkisi: Türkiye’nin İlk 1000 Büyük Sanayi Kuruluşu’nda Bir Araştırma

Abstract

Bu araştırma ile Kaynak Temelli Görüş (KTG) ekseninde örgütsel yapının maliyet liderliği stratejisi üzerindeki etkisini yapısal eşitlik modeli yardımıyla ortaya koymak amaçlanmaktadır. Yönetim ve organizasyon bilimsel disiplinine ait alanyazın incelendiğinde örgütsel yapının stratejiyi ve stratejinin de örgütsel yapıyı takip ettiğine yönelik araştırmaların mevcut olduğu görülmektedir. Disiplinin alt alanlarından biri olan stratejik yönetim alanında KTG, geleneksel örgüt yapısı stratejiyi takip eder görüşüne stratejinin örgütsel yapıyı takip ettiği yönünde yaklaşmaktadır. KTG’nin bu savından hareketle araştırmada yapı-strateji arasındaki etkileşim örgütsel yapının strateji üzerindeki etkisi dikkate alınarak incelenmiştir. Yapı kavramı birçok bilimsel disiplininde kendine yer bulmuş bir kavramdır. Yönetim ve organizasyon bilimsel disiplini içerisindeki örgütsel yapı kavramı da bunlardan biridir. Örgütsel yapı, örgüt içerisindeki iş bölümü, yetki ve karar verme mekanizmaları, hiyerarşik seviyeler, rol ve pozisyonlar, kural ve prosedürler ve uzmanlaşma derecesi gibi birçok unsuru kapsamaktadır. Ancak ilgili alanyazında dikkat çeken üç temel örgütsel yapı alt boyutu: merkezileşme, biçimselleşme ve uzmanlaşma olarak ifade edilmektedir. Kar amacı güden bir örgütün iş birim düzeyinde uyguladığı stratejiler rekabetçi stratejiler olarak tanımlanmaktadır. Bu stratejilerden biri de maliyet liderliği stratejisidir. Maliyet liderliği stratejisi örgütün rakipleri ile rekabet etmek için tüm iş süreçlerinde etkin ve verimli olması anlamını taşımaktadır. Araştırmanın amacı doğrultusunda İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) belirlediği Türkiye’nin ilk 1000 büyük sanayi firması evren olarak belirlenmiştir. Tam sayım yöntemi ile tüm firmalara ulaşılmış ve 213 firmadan başarılı geri dönüş alınmıştır. Araştırmada örgütsel yapının ölçümünde Örgütsel Yapı Ölçeği (ÖY-Ö) ve maliyet liderliği stratejisinin ölçümünde Maliyet Liderliği Stratejisi Ölçeği (MLS-Ö) kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan ölçeklerin geçerlik ve güvenirlik analizleri keşfedici faktör analizi, doğrulayıcı faktör analizi ve Cronbach Alfa değerleri incelenerek gerçekleştirilmiştir. Ölçüm modellerinin ardından oluşturulan yapısal model iyi düzeyde uyum iyiliği değerlerine sahiptir (X2/df = 1.403; RMSEA = .044; GFI = .922; CFI = .952; NFI = .854; TLI = .942; IFI =.953). Elde edilen bulgular örgütsel yapının merkezileşme boyutunun maliyet liderliği stratejisi üzerinde pozitif yönde yordayıcı olduğunu ortaya koymaktadır.

The purpose of this research is to investigate the relationship between organizational structure and cost leadership strategy in the scope of resource based view. In the framework of this purpose, structural equation modelling used in the research. When the literature related to the scientific discipline of management and organization is examined, it is seen there are researches that investigates strategy-structure relation as: “structure follows strategy” and “strategy follows structure”. Furthermore, one of the strategic management approach which is called as resource based view indicates that strategy follows structure. The concept of structure takes place in many scientific disciplines. The concept of organizational structure within the scientific discipline of management and organization is one of them. Organizational structure includes many elements such as division of labor within the organization, authority and decision-making mechanisms, hierarchical levels, roles and positions, rules and procedures and degree of specialization. However, the three main organizational structure sub-dimensions that draw attention in the related literature are expressed as centralization, formalization and specialization. The strategies implemented by an organization at the business unit level are defined as competitive strategies, and cost leadership strategy is one of them. Cost-leadership strategy means that the organization is efficient and effective in all business processes in order to compete with its competitors.In the light of all this information, the research has been conducted with top 1000 industrial enterprises of Turkey (ISO Top 500 and ISO Second Top 500). These 1000 firms are determined as research population. All firms were reached with full counting method and successful return was received from 213 firms. The Organizational Structure Scale (OS-S) is used for measuring the organizational structure and the Cost Leadership Strategy Scale (CLS-S) has been utilized in measuring cost leadership strategy. Validity and reliability analyses have been performed for the scales. Exploratory factor analysis, confirmatory factor analysis and Cronbach’s alpha values have been performed in this context. The fit indices for the structural model that have been implemented after measurement models, tested in accordance with the structural equation modeling analysis, have been detected to be acceptable (X2/df = 1.403; RMSEA = .044; GFI = .922; CFI = .952; NFI = .854; TLI = .942; IFI =.953). Research findings show that centralization sub-dimension of the organizational structure is a positive predictor of the cost leadership strategy.