Türkiye’de büyüme ve sektörel bazda elektrik tüketimi arasındaki ilişki

Abstract

İnsanlığın var oluşundan günümüze kadar geçen sürede değişen hayat şartlarına bağlı olarak kullanılan enerji kaynakları farklılık göstermiştir. Özellikle Sanayi Devrimi ile birlikte üretim ve tüketimin artması ve dolasıyla büyüme olgusunun ekonomiler açısından önemli bir hedef haline gelmesi, enerji kaynaklarının üretim sürecinde daha fazla kullanılmasına, buna bağlı olarak enerji tüketiminin büyüme ile ilişkilendirilmesine yol açmıştır. Bu durum konuya ilişkin olarak geliştirilen çalışmaların artmasına neden olmuş, literatürde enerji tüketimi ile büyüme arasındaki ilişki bazı kullanım avantajları sebebiyle elektrik enerjisi perspektifinden sıklıkla ele alınmıştır. Elektrik tüketimi, üretim sürecinde geniş bir kullanım alanına sahip olması ve hem tek başına, hem de emek ve sermaye faktörlerinin bir tamamlayıcısı olması yönüyle büyüme sürecine önemli derecede katkı sunmaktadır. Elektrik tüketimi - büyüme ilişkisi ise özellikle oluşturulacak enerji politikaları açısından önem arz etmektedir. Türkiye için gerçekleştirilen çalışmada, 1990 – 2018 dönemi kapsamındaki veriler kullanılarak sektörel elektrik tüketimi - büyüme ilişkisi ARDL Sınır Testi ve Toda-Yamamoto nedensellik testi ile incelenmiştir. Analiz sonucunda, hane halkı ve aydınlatma sektörlerindeki elektrik tüketiminin büyüme üzerindeki etkisinin pozitif, sanayi sektöründeki elektrik tüketiminin etkisinin negatif olduğu tespit edilmiştir. İlişkinin yönünü belirlemek amacıyla yapılan nedensellik testi sonuçları ise, büyümeden hane halkı ve resmi dairelerdeki elektrik tüketimine; sanayi ve aydınlatma sektörlerindeki elektrik tüketiminden büyümeye doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi olduğunu göstermiştir.

In the period from the existence of mankind to the present, the energy sources used differ depending on the changing life conditions. Especially with the Industrial Revolution, the increase in production and consumption, and the fact that growth has become an important target for economies, has led to more use of energy resources in the production process and, accordingly, the association of energy consumption with growth. This situation has increased the studies developed on the subject, and in the literature, the relationship between energy consumption and growth has been handled from the perspective of electrical energy due to some usage advantages. The fact that electricity consumption has a wide use in the production process and contributes significantly to the growth process both alone and as a complement to labor and capital factors. The relationship electricity consumption - growth is especially important in terms of energy policies to be created. This study was performed for Turkey, with the using of data from 1990 - 2018 period, the relationship sectoral electricity consumption - growth were examined by the ARDL Bounds Test and Toda-Yamamoto causality test. As a result of the analysis, it has been determined that the effect of electricity consumption in the household and illumination sectors on growth is positive and the effect of electricity consumption in the industry sector is negative. The causality test results conducted to determine the direction of the relationship, it has been observed that there is a one-way causality relationship from growth to electricity consumption of households and government agencies and from electricity consumption of industry and illumination sectors to growth.