Siber Zorbalık Çalışmalarında Sosyal Beğenirlik Etmeni

Abstract

Bu araştırmada öz-bildirime dayalı siber zorbalık davranışını irdeleyen çalışmalardaki sosyal beğenirlik olasılığı iki farklı çalışma ile irdelenmiştir. İlk çalışmaya Türkiye'deki bir devlet üniversitesinden 76 öğretmen adayı katılmıştır. Sosyal beğenirliğin incelenmesi için zaman serili bir desen kullanılmış; 20 maddelik bir siber zorbalık ölçeği, ikişer haftalık aralıklarla üç kez uygulanmış, her uygulama için katılımcılara ek puan verilmiştir. İlk uygulamada, verilen davranışların ahlaki açıdan uygunluğu; ikinci uygulamada bu davranışları çevrede görme sıklığı; üçüncü uygulamada ise kendilerinin gerçekleştirme sıklıkları sorulmuştur. Ödül puanların dağıtılabilmesi için katılımcılardan ölçek formlarına kimliklerini belirten notlar eklemeleri istenmiş, böylece anonimlik algıları ihlal edilerek sosyal beğenirlik ön plana çıkartılmıştır. Bulgular, uygun bulma, gerçekleştirme ve çevrede gözlemleme ortalamaları arasında oldukça anlamlı fark olduğunu, değişkenler arasında anlamlı ilişkiler bulunduğunu, ancak uygun görme ve gerçekleştirme ortalamalarının oldukça çarpık bir dağılım sergilediğini ortaya koymuştur. İkinci çalışma çevrimiçi bir ortamda yine öğretmen adayları ile gerçekleştirilmiş (n: 76), bu kez anonim bir uygulama yapılarak siber zorbalık ölçeğinin üç formunun yanı sıra güncel bir sosyal beğenirlik ölçeği uygulanmıştır. Bulgular, ilk çalışma ile büyük ölçüde paralellik göstermiş, ayrıca siber zorbalık gerçekleştirme ile sosyal beğenirliğin izlenim yönetimi boyutu arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. Anonim ya da kimlik bilgileri alınarak toplanan veriler arasında fark gözlemlenmezken, cinsiyet farklarının sosyal beğenirlikten etkilendiği görülmüştür.

This two-phase research investigated the probability of social desirability in selfreported cyberbullying behaviors. Participants in the first phase were 76 preservice teachers. Prevalence of social desirability was investigated through a time-series design. A 20-item cyberbullying survey was administrated to students bi-weekly for three times. Participants were given extra credits for each administration. The first administration focused on the appropriateness of cyberbullying behaviors, the second one addressed the frequency these behaviors among peers, and the third administration targeted participants' own cyberbullying behaviors. Participants were asked to write their student numbers on surveys for extra credits, which violated their sense of anonymity. Findings revealed that how participants perceived their own behaviors, their peers' behaviors and the appropriateness of the behaviors varied drastically. While all variables correlated significantly, self-report and appropriateness variables revealed a skewed distribution. The second phase was realized through online survey administration with 76 preservice teachers. The survey was anonymous where a contemporary social desirability scale was used in addition to the cyberbullying scale. Findings were parallel with the first phase. Selfreported cyberbullying behaviors were highly correlated with impression management. No difference was observed between anonymous and non-anonymous data collection scenarios, but gender differences were influenced by social desirability.