Türkiye’deki Eğitim Teknolojisi Araştırmalarında Güncel Eğilimler

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye’deki beş büyük üniversitede son on yıl içinde eğitim teknolojisi alanında tamamlanmış olan doktora tezlerinin genel bir değerlendirmesi yapılmıştır. Söz konusu tezlerin çok büyük bir bölümünün gerçekleştirildiği Anadolu, Ankara, Ortadoğu Teknik, Hacettepe ve Marmara üniversitelerinin yanısıra, Yükseköğretim Kurulu’nun kütüphanesinde tarama yapılarak amaca uygun toplam 64 tez belirlenmiştir. Bu tezlerin çoğuna doğrudan erişim sağlanmış; bunun olanaklı olmadığı durumlarda, tezler araştırmacıların kendilerinden ya da danışmanlarından elde edilmiştir. Ayrıca, ilgili üniversitelerde görev yapan eğitim teknolojisi alanındaki öğretim üyeleriyle de görüşülerek herhangi bir tezi inceleme kapsamı dışında bırakmamaya özen gösterilmiştir. Ulaşılan tezler biçim, içerik ve yöntem boyutlarıyla değerlendirilmiştir. Sonuçlar göstermektedir ki, eğitim teknolojisi araştırmalarının nicelik ve niteliği üniversitelere göre ciddi biçimde farklılaşmaktadır. Yaklaşık her dört tezden üçü yalnızca Ankara ve Anadolu üniversitelerinde tamamlanmıştır. Her üç araştırmadan ikisi deneysel modelde yapılmış ve orta düzey istatistiksel teknikler kullanılmıştır; geriye kalan araştırmalar ise genel tarama modeline ve başlangıç düzeyindeki istatistiksel tekniklere dayanmaktadır. Araştırmaların tamamına yakın bir bölümü örgün eğitim sisteminde öğrenim görmekte olan denek ya da katılımcılar üzerinde yapılmıştır, yalnızca birkaç araştırma örgün eğitim sisteminin dışındaki eğitsel ortamlarda tamamlanmıştır. Bilgi toplama aracı olarak deneysel modeldeki araştırmalarda çoğunlukla başarı testleri ve tutum ölçekleri kullanılmış ve bunlar için genellikle orta düzeyde güvenirlik katsayıları rapor edilmiştir. Tarama araştırmaları ise anket uygulaması, örnekolay incelemesi ve içerik çözümlemesini temel almıştır. Eğitim teknolojisi içinde alt çalışma konusu olarak bilgisayarlı sistemlerde öğrenme ağırlıklı görünmekte, bunu öğretim tasarımı değişkenleri ve öğrenme yaklaşımlarıyla ilgili araştırmalar izlemektedir. İncelenen tezler; Türkiye'de eğitim teknolojisi alanıyla ilgili birçok konuda henüz çalışma yapılmadığını, varolan çalışmalarda da özellikle iç ve dış geçerlik bakımından ciddi sorunlar bulunduğunu ortaya koymuştur.

This study provides an evaluation of recent doctoral dissertation studies on educational technology conducted at five big universities in Turkey; namely Anadolu University, Ankara University, Middle East Technical University, Hacettepe University and Marmara University. Along with the libraries of these universities, the online database of the Higher Education Council was reviewed which led researchers to locate a total of 64 dissertations. Researchers directly accessed most of the dissertations. When this was not possible, the authors or advisors of dissertations were asked for help. In addition, educational technology professors at these universities were asked to check if any dissertation was left out. Dissertations were examined in terms of their formats, contents and methodologies. Findings revealed that both quality and quantity of educational technology research vary significantly from one university to another. Approximately three out of four dissertations were completed at Ankara and Anadolu University. Two out of every three studies employed experimental designs and analyzed the findings through intermediate-level statistical techniques. Other studies mostly applied descriptive models along with beginning level statistical procedures. Most of the studies were conducted with full-time students at formal educational institutions except for a few studies conducted at informal educational settings with adult learners. Most of the experimental studies used achievement tests and attitude scales to collect data, and reported intermediate level reliability coefficients. Descriptive studies mostly employed questionnaires, case studies, and content analyses. The most prevailing theme of investigation was computer assisted instruction, followed by instructional design variables and learning approaches. The current evaluation suggests that most themes or issues related to educational technology have not been adequately investigated in Turkey yet. Besides, a considerable number of existing studies have serious problems regarding particularly internal as well as external validity.