Zorbalığa maruz kalan özel yetenekli öğrencilerin zorbalık algıları

Abstract

Zorbalık, neden ve sonuçları itibariyle bireyler üzerinde ciddi etkileri olan evrensel bir olgudur. Alana yönelik çalışmalar incelendiğinde, birçok kişinin zorba, mağdur ya da izleyici rolüyle zorbalığa dâhil olduğu görülmektedir. Mağdur rolündeki bireyler sahip oldukları kişisel özellikler ve bireysel farklılıklar gibi nedenlerle zorbalığa maruz kalabilmektedir. Bu nedenler; bireyin yaşı, cinsiyeti, fiziksel özelliği, akademik başarısı, zekâ seviyesi olarak sınıflandırılabilmektedir. Bireysel özellikleri nedeniyle zorbalığa maruz kalan bireylerden bazıları da özel yeteneklilerdir. Zorbalığa yönelik yapılan çalışmaların bu bireylerde genellikle mağdur, zorba ve izleyici olma durumunu belirledikleri görülmektedir. Ancak bu durumu derinlemesine inceleyen sınırlı sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu nedenle, çalışmada özel yetenekli öğrencilerin zorbalığı nasıl algıladıkları, maruz kalma nedenleri ve zorbalıkla nasıl baş ettikleri araştırılmıştır. Bu amaçla, 2017-2018 eğitim öğretim yılında, Eskişehir'de "Üstün Yetenekliler Eğitim Programları (ÜYEP)" ve "Emine-Emir Şahbaz Bilim ve Sanat Merkezi'nde (BİLSEM) eğitim gören 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerine "Akran Zorbalığı Belirleme Ölçeği-Ergen Formu" uygulanarak zorbalığa maruz kalma düzeyi en yüksek olan 11 öğrenci belirlenmiştir. Fenomenolojik araştırma deseni kapsamında 11 katılımcı ve rehber öğretmenleriyle görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerden elde edilen verilerin analizi sonrasında beş temel bulguya ulaşılmıştır. Araştırma doğrultusunda katılımcıların zorbalığı deneyimleri doğrultusunda değerlendirdikleri ve okullarında sık sık zorbalığa maruz kaldıkları, kendilerine yapılan davranışları yanlış tanımlayabildikleri, zorbalığa maruz kalmalarındaki temel nedenin kıskanılmaları oldukları, üstün yetenekliler eğitim programlarında zorbalığa maruz kalmadıkları ve zorbalıkla baş etmede yetersiz kaldıkları bulunmuştur.