Mevlevî âyîni geleneğinde Hoca Hafız Mehmed Zekâi Dede’nin üç âyîninin (Sûzidil, Sûznâk, Saba Zemzeme) makam ve usûl analizi bakımından incelenmesi

Abstract

XIX. yy’da yaşamış olan Hoca Hafız Mehmed Zekâi Dede, âyin formunda bestesi bulunan musikişinaslardan biridir. Bu çalışmada Hoca Hafız Mehmed Zekâi Dede’nin bestelediği üç Mevlevi âyini makam ve usul yapıları açısından incelenmiş ve söz konusu âyin lerin dönemin özelliklerini nasıl yansıttığı açıklanmaya çalışılmıştır.Bu çalışmada, XIX. yy’daki makamsal anlayış değerlendirilerek Sûznâk, Sûzidil, Saba Zemzeme makamlarının o dönemdeki kullanımları incelenmiştir. Âyinlerin makam ve usul yapılarının, o dönem âyinlerinde kabul gören makam ve usul yapıları ile uyumlu olup olmadığı üzerinde durulmuştur. Yaşadığı dönem içerisinde değerlendirildiğinde, Zekai Dede’nin âyinlerinin dönemin müzikal anlayışına uygun olarak bestelendiği tespit edilmiştir

Hoca Hafız Mehmed Zekâi Dede who lived in XIX. century is one of the musicians who composed the form of âyin. In this research, three of Mehmed Zekâi Dede’s compositions in Mevlevi Âyini form were analysed according to maqams and usuls. It also tries to explain that how the “âyins” refected the characteristics of the period. In this study, the usage of the Sûznâk, Sûzidil, Saba Zemzeme maqams were reviewed to evaluate the perception of maqam in the 19th century. It focuses on the convenience of the maqam and rhythmical structure of the âyins with the generally accepted structure of his era. When considered in his time, Zekai Dede’s âyins are composed properly according to the musical understanding in his time.