Zorunlu karşılık uygulamasının bankaların bilançolarına etkisi – Türkiye örneği

Abstract

Gelişmekte olan ülkelerde bankacılık sektörünün ekonomi içindeki yeri oldukça büyüktür. Bu kapsamda bankacılık sektörünü etkileyecek her uygulamanın ekonominin geneline yansıması kaçınılmaz olmaktadır. Dünyada yaşanan küresel krizin Türkiye ekonomisine olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla TC Merkez Bankası tarafından özellikle 2008 yılı başından itibaren fiyat istikrarı politikasının yanı sıra finansal istikrar politikası uygulanmaya başlamıştır. Bu politika değişikliği ile birlikte TC Merkez Bankası hem gecelik borç alma ve borç verme faizleri ile hem de zorunlu karşılık oranlarındaki değişikliklerle bankacılık sektörünü yönlendirmeye çalışmaktadır. Bu kapsamda 2007-2013 dönemi içinde TC Merkez Bankası’nın zorunlu karşılık uygulamalarındaki değişikliklerin bankaların kaynak ve kullanım yapısına olan etkisinin analiz edilmesi bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Bu amaçla çalışmada öncelikle regresyon tahmin modelleri kullanılarak hem ulusal para cinsinden, hem de yabancı para cinsinden belirlenen zorunlu karşılık oranlarının banka bilançolarında değişime yol açıp açmadığı, değişiklik olduğu durumlarda ise bunun yönü ve geleceğe ilişkin olası etkileri tespit edilmeye çalışılmıştır. Analizin sonraki aşamasında ise, bağımsız değişkenlerin bir arada nasıl hareket ettiklerini görmek amacıyla faktör analizi yapılmıştır. Çalışmada uygulanan analizlere göre zorunlu karşılık politikasındaki değişikliklerin bankaların en fazla kredi hacmi ile likiditesini etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

Place of the banking sector in the economy is quite big in developing countries. In this context, it is inevitable that each application which will affect the banking sector rebound to the over all economy. In order to reduce the negative effects of the global financial crisis in the world to Turkish economy, financial stability policy as well as price stability policy began to be implemented by the Central Bank of Turkey, especially from the beginning of the year 2008. With this change of policy, Central Bank of Turkey effort to direct banking sector both overnight borrowing and lending rates and changes in the reserve requirement ratio. In this context, the effect of changes in the Central Bank reserve requirement applications to asset and liabilities structure of banks analyzing with econometric methods in the period 2007-2013 is the objective of this study. Required reserve ratios determined in terms of both the national currency and the foreign currency whether or not to change in banks’ balance sheets, if there is a change its direction and potential effects are discussed in this study. For that purpose, regression forecasting models were used to identify if the reserve requirements in domestic and foreign currency changed the balance sheets of banks. When such a change was observed, the direction of this change and the effect on future was analyzed. Afterwards, factor analysis was used to reveal how the independent variables act. According to the analysis performed in this study, it is concluded that changes in required reserve policy affected bank liquidities negatively while keeping loan volume at a certain level.