Aşk örüntüleri üzerine bir anlatı analizi

Abstract

Aşk, yaşamın her anında gündelik hayatımızı şekillendiren önemli bir etmen/güç olarak karşımıza çıkar. Evrimsel psikoloji alanındaki çalışmaların, aşkın güçlü ve dönüştürücü doğasına hak ettiği önemi göstermesine karşın bu duyguyu anlamaya (verstehen) yönelik antropolojik veya sosyolojik çalışmaların eksikliği kendisini göstermektedir. Literatürdeki bu eksiklikten hareketle aşk olgusu, yetişkin/yaşlı (40-70 yaş), genç yetişkin (18-25 yaş) ve gençler (14-18) olmak üzere üç ayrı nesilden görüşmecilerden toplanılan anlatıların analiz edilmesi ve yorumlanması yoluyla incelenmiştir. Antropoloji literatüründeki eksiklik nedeniyle aşka dair kültür temelli incelemeleri olan psikolog Robert Sternberg’in ‘aşk üçgeni’ (love triangle) teorisinden hareket edilmiştir. Sternberg’in (1986) tanımıyla aşk; yakınlık, bağlılık ve tutku olarak üç bileşen çerçevesinde operasyonalize edilmiştir. Çalışmada aşkın, biyolojik temelleri inkar edilmeksizin kültürel bir olgu olduğu varsayımından yola çıkılmıştır. Yapılan gözlemler, her neslin aşk tipolojilerinde bir örüntü bulunduğunu göstermiştir. Nesillere özgü aşk tiplerinin, bireylerin içerisinde bulundukları yaş gruplarının sosyal ve kültürel kökenli ihtiyaçlarına göre değiştiği görülmüştür. Buradan hareketle aşk deneyiminin kültürel değişime bağlı olarak, nesiller arasında farklılaşacağı öngörülmüştür. Aşk’ın doğasındaki bu değişimin, bireylerin faklı yaşam dönemleri içerisinde meydana gelen ihtiyaçlarına paralel bir biçimde değişim gösterdiği için aşk deneyiminin, bireylerin ihtiyaçları temelinde değiştiği şeklinde yorumlanmıştır.

In everyday life, love is an important factor/force shaping our lives. There is a scarcity in anthropological and sociological studies focusing on understanding this emotion even though evolutionary psychology states the strong and transformative nature of love. Moving from the lack of studies, the phenomenon of love is studied by analyzing and interpreting narratives collected from participants of three different generations clustered as adults/elder people (aged 40-70), young adults (aged 18-25) and adolescents (aged 14-18). Due to lack of literature about love in the field of anthropology, this study has been based on the ‘love triangle theory’ of psychologist Robert Sternberg, who also interested in cultural aspects of love. Sternberg (1986) operationalize love regarding it as having three main components: intimacy, commitment and passion. Not neglecting its biological characteristics, the study presumes love as a cultural phenomenon. It is observed that these components may vary in intimate relationships and these variations are closely related to different generations. Moving from this observation, the variation of love experience is interpreted based on the narratives collected from the participants. It is discovered that there are different love patterns among each generation. It is also observed that these love typologies are closely related to the social and cultural requirements of the age group to which the participants belong. This is why, it is presumed that the experience of love may vary among generations depending on cultural differences. Since the nature of love changes between different age stages, it is suggested that the experience of love changes according to the individual’s needs.