Türk - Alman ilişkilerinin yansımaları: Almancaya geçen Türk devlet sistemi Unvanları

Abstract

Türk ve Alman uluslarının resmî ilişkilerde bulunması yaklaşık 250 yıl öncesine, Osmanlı Devleti ile Prusya Devleti arasında gerçekleşen antlaşmalara dayanır. Bu süre içinde Osmanlı ve Prusya (sonradan Alman İmparatorluğu) siyasi, askerî ve ticari alanda yakın ilişkilerde bulunmuştur. Söz konusu ilişkiler sonucunda her iki ülke diğerinden kendisi için yeni olan bilgiler öğrenerek bu bilgilerin adlarını dillerine katmıştır. Bu dil alışverişinin en önemli ürünlerinden biri unvanlardır. Bugün Türkçede Almanca unvanların bulunması gibi Almancada da Türkçe unvanlar bulunur. Almanya’nın Türklerle ilişkisi çoğunlukla Osmanlı dönemine dayandığı için Almancadaki Türkçe unvanların çoğunluğu Osmanlı devlet sisteminde kullanılan unvanlar olmuştur. Unvanların tespiti için bu çalışmada -yazılış tarihi Osmanlı Devleti’nin son dönemine rastlayan- Almanca ansiklopedik sözlükler, güncel Almanca sözlükler ve Türkçenin Almancaya verintileri üzerine hazırlanmış çalışmalar kullanılmıştır. Bütün bu çalışmalarda yüzden fazla Türkçe unvan belirlenmiş, unvanların çoğunlukla siyasi-askerî alanda olduğu görülmüştür. Dolayısıyla bu verintilerin, başta Osmanlı Devleti olmak üzere Türk devletleri ile Prusya/Almanya arasındaki siyasi-askerî ilişkilerin doğal sonucu olduğu söylenebilir.

Official relations between Turkish and German nations began 250 years ago, as a result of treaties signed between The Ottoman Empire and The Kingdom of Prussia. During this period, The Ottoman Empire and The Kingdom of Prussia (subsequently The German Empire) initiated diplomatic, commercial and military relationships. Through those links, both countries acquired new knowledge from one another and consequently assimilated new nouns into their own languages. One of the most significant examples of this word borrowing process is found in titles. Up to this day, German titles appear in Turkish and Turkish titles in German. Since German relations with Turkish were mostly formed during the Ottoman period, almost all Turkish titles in German belong to its state system. So as to find those titles, this study uses certain German encyclopedic lexica -written in the late period of The Ottoman Empire-, contemporary German dictionaries and certain works on Turkish loaned words to German. Consequently it establishes that more than one hundred Turkish titles are found in German, mostly related to politics and military. There is a strong case that they have resulted from the official relations between Turkic states, notably The Ottoman Empire, and Prussia/Germany.