Milli mücadele’nin sesine kulak vermek: Hâkimiyet-i Milliye’nin dilinden Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılışı

Abstract

İstanbul’un 16 Mart 1920 tarihinde İtilaf Devletleri’nce resmen işgali, Milli Mücadele’nin dönüm noktalarından biri olmuştur. Mustafa Kemal, İstanbul’un işgaline ve Meclis-i Mebusan’ın basılmasına çok sert tepki göstermiş ve yayımladığı bir bildiriyle, Ankara’da olağanüstü yetkilere sahip bir meclisin toplanması için seçimlerin yapılmasını istemiştir. Nitekim bu talimat üzerine kısa sürede seçimler yapılmış ve İstanbul’dan kaçarak Ankara’ya gelebilen mebusların da katılımıyla 23 Nisan 1920 tarihinde Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisi açılmıştır. Meclis’in açılması işgale bir cevap olmuş ve Mustafa Kemal liderliğinde Anadolu’da başlatılan Millî Mücadele hareketini çok daha güçlü hale getirmiştir. Meclis’in açılmasıyla millet inisiyatifi eline almış ve kaderini tayin konusunda söz sahibi olmuştur. Fakat sürdürülmekte olan bu haklı mücadele konusunda halkın bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi için basına büyük görevler düşmüştür. Nitekim Hâkimiyet-i Milliye de bu süreçte Milli Mücadele’nin yayın organı olma görevini üstlenmiş ve bu haklı mücadelenin millete aktarılmasında önemli bir işlevi yerine getirmiştir. Bu çalışmada, Milli Mücadele’nin sesi olan Hâkimiyet-i Milliye gazetesine kulak verilmiştir. Bu bağlamda ilk olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılışı esnasında izlenecek yolun ve Meclis’in açılışı vesilesiyle ülke çapında yapılacak kutlamaların nasıl olacağı konuları Hâkimiyet-i Milliye’nin sayfalarından yansıtılmıştır. Akabinde Türk tarihinin önemli olaylarından biri olan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Ankara’da toplanmasının kadim Türk milleti için ne anlama geldiği, Büyük Millet Meclisi’nin vücut bulmasının altında yatan sebeplerin neler olduğu ve Meclis’ten beklentiler, Hâkimiyet-i Milliye’nin dilinden aktarılmıştır. Ayrıca Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılışı esnasında Ankara’da yaşananlar, Büyük Millet Meclisi’nin millete hitaben yayımladığı beyanname ve Padişah’a hitaben kaleme aldığı arzı, bu çalışmanın diğer başlıklarını oluşturmuştur.

The official occupation of Istanbul on 16 March 1920 by the Allied Powers was one of the turning points of the National Campaign. Mustafa Kemal reacted strongly against the occupation of Istanbul and the raid on the Chamber of Deputies. He published a declaration demanding election for an assembly with extraordinary powers in Ankara. Hence, the elections followed the instructions given in the declaration and, with the participation of deputies who were able to flee from Istanbul to Ankara, the Grand National Assembly of Turkey was founded in Ankara on 23 April 1920. The foundation of the Assembly was a reaction against the occupation, fortifying the National Campaign movement initiated under the leadership of Mustafa Kemal in Anatolia. The Assembly helped the nation seize the initiative and have a say in its destiny. However, great responsibility fell to the press to inform and raise awareness among the public about this ongoing righteous campaign. In this respect, Hâkimiyet-i Milliye (National Sovereignty) took on the task of being the media outlet for the National Campaign, contributing to the significant mission of conveying the noble cause to the public. The present study pays particular attention to the newspaper named Hâkimiyet-i Milliye, the voice of the National Campaign. In this context, it will first present the trajectory followed during the foundation of the Grand National Assembly of Turkey and the manner of nationwide celebrations marking the foundation of the Assembly from the perspective of Hâkimiyet-i Milliye. Then it will examine how the newspaper presented the meeting of the Assembly in Ankara, one of the most important events in the Turkish history, along with the significance of the Assembly for the Turkish nation, underlying reasons for its foundation, and expectations from this body. Furthermore, the study will handle the events in Ankara during the foundation of the Assembly, its declaration to the nation, and the argument addressed to the Sultan.