Avustralya basınında Türkiye’de Milli Egemenlik (1920-1924)

Abstract

Milli Mücadele sürecinde ümmetin yerini “millet”, padişahın tartışılmaz kudreti yerini de “milli hâkimiyet” düşüncesi almaya başlamıştır. 23 Nisan 1920 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılması ise, egemenliğin ulusa ait olması ilkesinin tasdiki açısından bir dönüm noktası olmuştur. Milli egemenlik ilkesi, 20 Ocak 1921 tarihli Teşkilat-ı Esasiye Kanunu ile birlikte vazgeçilmez bir anayasal kural haline gelmiş,1 Kasım 1922 tarihinde saltanatın kaldırılması; 29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyet’in ilanı; 3 Mart 1924 tarihinde hilafetin kaldırılması ile pekiştirilmiştir. Bu gelişmelerle Dünya basını yakından ilgilenmiş, kendi kamuoylarına aksettirmek için yoğun çaba sarf etmişlerdir. Bu ülkelerden biri de askerleri Birinci Dünya Savaşı’nda Çanakkale’de Türklere karşı savaşmış olan Avustralya’dır. Avustralya basınının milli egemenliğe dayalı yeni Türk devletinin ortaya çıkışına gösterdiği ilgi bir hayli seçici olmuştur. TBMM’nin açılışı, 1921 Teşkilat-ı Esasiye kanununun ilanı basın tarafından görülmemiş, Cumhuriyetin ilanı ise yorumsuz haberlerle geçiştirilmiştir. Bununla birlikte, kendi ülkelerini doğrudan ya da dolaylı şekilde etkilediğini düşündükleri saltanatın ve hilafetin kaldırılması gibi konulara yoğun ilgi göstermişlerdir. Çalışmamızda Avustralya Milli Kütüphanesi (National Library of Australia)’ndeki gazete arşivinden yararlanılmak suretiyle, Avustralya basınının Türkiye’de milli egemenlik sürecinin gelişimine yaklaşımı irdelenecektir.

In the process of National Struggle, the idea of “nation” and the “indisputable power” of the sultan began to be replaced by the idea of “national domination”. April 23, 1920 at the opening of the Grand National Assembly of Turkey, in terms of approval of the principle of sovereignty belongs to the nation has been a turning point. The principle of national sovereignty has become an indispensable constitutional rule with the Organization Law on January 20, 1921, the abolition of the reign on November 1, 1922; The proclamation of the Republic on 29 October 1923; It was reinforced by the abolition of the caliphate on March 3, 1924. The world press was closely interested in these developments and they made an intense effort to reflect on their public opinion. One of these countries is Australia, whose soldiers fought against the Turks in Çanakkale during the First World War. The attention of the Australian press to the emergence of the new Turkish state based on national sovereignty has been highly selective. The opening of the Turkish Grand National Assembly, the declaration of the 1921 Organization Law was not seen by the press, and the announcement of the Republic was overlaid with news without comments. However, they showed great interest in issues such as the abolition of the sultanate and caliphate, which they thought were directly or indirectly affecting their own country. In our study, Australian National Library (National Library of Australia) to exploit in through the newspaper archives, approach to the development process of the national sovereignty of the Australian press in Turkey will be discussed.