Milletleşme sürecinde Yunus Emre yorumları

Abstract

Türk tasavvuf edebiyatının en önemli şahsiyetlerinden biri kabul edilen Yunus Emre, Anadolu’da halk arasında şiirleri vasıtasıyla bilinmekle birlikte, bilim âleminde ve diğer çevrelerde daha çok Fuad Köprülü’nün çalışmaları sayesinde tanınmaya başlamıştır. Daha sonraki yıllarda Köprülü’nün mirası üzerinden şekillenen Yunus Emre ile ilgili hem bilimsel hem popüler açıdan pek çok çalışma yapılmıştır. Yunus Emre’nin tarihî ve efsanevî şahsiyetini ortaya koyma amacını taşıyan ve şiirlerinin tespiti ve incelenmesine dayanan bu çalışmalarda, birbirinden oldukça farklı görüşler ileri sürülmüştür. Söz konusu çalışımlarda birbirine tezat teşkil eden birçok Yunus Emre portresi kurgulandığı da görülmektedir. Nitekim kimi araştırıcılar onu İslami dönem Türk kültürü dairesi içinde oluşan tasavvuf edebiyatının en önemli mutasavvıf şairleri arasında değerlendirirken; kimi araştırıcılar ise çağlar ötesinden günümüze seslenen, hümanist bir şair veya sınıf eksenli çatışmada rol alan bir temsilci olarak değerlendirmişlerdir. Aynı zamanda millî kimlik ve edebiyat kanonu oluşturulması sırasında Yunus Emre’nin millî bir veli olarak değerlendirildiğini söylemek mümkündür. Günümüzde de gerek popüler yayınlarda gerekse çeşitli kültür odaklı alanlarda üretilen eserlerde bu türden yaklaşımların sürdüğü görülmektedir. Bu makalede Yunus Emre ile ilgili üretilen yorumların millî kimlik tasarımındaki farklı yönelişlere bağlı olarak çeşitlendiğini öne sürülmekte ve özellikle milliyetçi yaklaşım ile hümanist yaklaşım değerlendirilmektedir.