Katılımcı tasarım deneyimi: iKÜ Akpaz Kafeterya Örneği üzerine bir tasarım önerisi

Abstract

Demokratik bir anlayış olan katılımcılık, birçok disiplinde yer aldığı gibi mimarlık alanında da kullanıcıyı proje sürecine dâhil ederek kendini göstermiştir. Merkezine tasarımcıyı alan yerleşik tasarım süreçlerinin aksine katılımcı yaklaşım, teknik bilgi ve birikime sahip olan mimarlar ile mekânların kullanıcıları olan bireylerin mekân deneyimlerini bir araya getiren hümanist bir anlayıştır. Bu anlayış ile oluşturulan tasarımların, insan ihtiyaçlarını daha çok gözetip proje hayata geçtikten sonra, bireylerin tasarımlara müdahale etmelerinin önüne geçilmesi amaçlanmıştır. Fiziksel çevreye yönelik müdahalelerin en aza indirilebilmesi adına geliştirilen işbirlikçi tasarım anlayışı, kullanıcıların yol gösterici olduğu aktif bir süreçtir. Ayrıca kullanıcıların gereksinimlerini anlamaya yönelik geliştirilen katılımcı yöntemler, süreci demokratik kılarken, projelerin sürdürülebilir olmasında etkilidir. Bu çalışmada, İstanbul Kültür Üniversitesi Akpaz Kafeterya’sının, kullanıcıların gündelik yaşam deneyimlerinden yararlanılarak katılımcı bir yaklaşımla yeniden tasarlanması amaçlamıştır. Üniversitesi’nin yemekhane alanı olmasına rağmen, birbirinden farklı birçok beklentisi olan kullanıcı tarafından; yemek yeme dışında çeşitli kullanım amaçlarıyla tercih edilmesi Akpaz Kafeteryası’nın, çalışma kapsamında örnek olarak seçilmesine neden olmuştur. Kullanıcıların anlık davranışlarını analiz etmek adına yapılan gözlemler ile öğrencilerin örtük beklentileri ve deneyimlerini ortaya çıkarmak amacıyla yöneltilen yarı yapılandırılmış görüşme soruları, çalışmada kullanılan katılımcı tasarım yöntemlerini oluşturmuştur. Çalışma sonunda tasarımcıların yapmış oldukları gözlemler ve kullanıcılarla yapılan görüşmeler analiz edilmiş, elde edilen bulgular yardımıyla Akpaz Kafeterya alanı yeniden tasarlanmıştır.