Öğrenci sporcularda algılanan stres ile psikolojik sağlamlık ilişkisi : başa çıkma stratejileri, bilinçli farkındalık ve algılanan sosyal desteğin aracılığ

Abstract

Araştırmanın amacı öğrenci sporcuların algılanan stres ile psikolojik sağlamlık ilişkisinde başa çıkma stratejileri (problem odaklı, kaçınma odaklı ve destek arama odaklı başa çıkma), bilinçli farkındalık ve algılanan sosyal desteğin aracılıklarını içeren hipotetik modelin test edilmesidir. Ayrıca, bu hipotetik modelin cinsiyet ve spor türü (bireysel spor ve takım sporu) bağlamında ayrı ayrı karşılaştırılması da amaçlanmıştır. Aynı zamanda bu hipotetik modele ilişkin derinlemesine bilgi elde etmek amacı ile nitel görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırmada açıklayıcı sıralı karma yöntem kapsamında hem nicel hem nitel araştırma yöntemleri işe koşulmuştur. Araştırmanın nicel boyutunda 604 öğrenci sporcudan veri toplanmıştır. Nitel boyutunda ise 10 öğrenci sporcu ile görüşülmüştür. Nicel veriler Çoklu Grup Yapısal Eşitlik Modellemesi, nitel veriler ise Fenomenolojik Yöntem ile analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre test edilen hipotetik model kısmen doğrulanmış olup, bu çerçevede öğrenci sporcularda algılanan stres ile psikolojik sağlamlık ilişkisinde problem odaklı başa çıkma, bilinçli farkındalık ve algılanan sosyal desteğin aracı olduğu sonucuna varılmıştır. Test edilen modelin cinsiyet ve spor türü bağlamında ise değişmediği bulunmuştur. Nitel çalışmada stres faktörleri, koruyucu içsel faktörler, koruyucu dışsal faktörler ve olumlu sonuçlar olmak üzere dört ana tema elde edilmiştir. Bu ana ve alt temalar bağlamında öğrenci sporcuların stres durumlarında aldıkları ve algıladıkları sosyal destek, olumlu başa çıkma stratejileri ve odaklanmanın koruyucu rolüyle olumlu sonuçlara ulaştığı görülmektedir. Sporcuların stres karşısında problem odaklı başa çıkma, bilinçli farkındalık ve sosyal destek gibi psikolojik faktörlerle desteklenmesinin onların optimum performans göstermesi ve verimli olabilmesi için önemli bir unsur olduğu sonucuna varılmıştır.