Resim sanatında metafiziksel, fiziksel ve resimsel ışık üzerine bir araştırma

Abstract

Pilinius’dan Kübizm’e resim sanatında ışık konusu geniş bir tarihsel aralığı kapsamaktadır. Bu süreç içinde, ışığın resim sanatında kullanımının üslupsal değişimlerin temel bileşenlerinden biri olduğu görülmektedir. Bu geniş çerçevede ışığın, metafiziksel, fiziksel ve resimsel olmak üzere üç temel nitelik olarak açığa çıktığı görülmektedir. Işık, bir fenomen olarak, doğa gözleminin ve onun resim yüzeyine aktarımının asli bir unsurudur. Bu, ışığı fizik yasasına bağlı bir varlık olarak resmetmek anlamında fiziksel bir kullanımdır. Rengin “temsil değeri”ne verilen anlam, ışığın ifadesini de bu değerin sınırları içerisinde bulmaktadır. Metafiziksel kullanım ise resim tarihinde ışığın sembolik değerinin öne çıkarıldığı kavramsal bir boyutta ele alınmıştır. Bu kullanım rengin hem “temsil değeri”ni hem de “özgül değeri”ni barındırabilmektedir. Resimsel ışık kavramı ise, doğal ışık kavramından uzak, resim sanatının kendine has kurallarınca belirlenen bir resimsel gerçeklik çerçevesinde anlam bulmaktadır. Ancak, bu üçlü dizinin, ışığın resim sanatındaki varlığını nitelendirme ve sınıflandırma amacı ile indirgeyici bir yaklaşım ortaya koyması kaçınılmazdır. Çünkü, ışığın resim sanatında kullanımları hiçbir zaman “resimsel ışık” konseptinin dışında değerlendirilmemiştir. Metafiziksel ışık da fiziksel ya da doğal ışığın temsilinden tamamen farklı bir tarihsel sürece sahip değildir. Bu nedenle ışığın resim sanatındaki tarihinin çizgisel bir tarih olmadığını; kavramların ise resim sanatının pratikleri içerisinde birbirlerine açılan patikalarla geçişlilik gösterdiğini söylemek mümkün görünmektedir.