Urfa ve Birecik’te zulmün öznesinde iki isim rakka beylerbeyleri dilaverler

Abstract

Bu çalışmada Rakka’nın eyalet statüsüne kavuşmasından sonra beylerbeyi olarak görev yapan Dilaverlerin kimliği ve yönetim pratikleri incelenmektedir. Eyaletin kontrol mekanizmasında önemli bir yere sahip olan Dilaverlerin, isimleri aynı olmasına rağmen her ikisi birbirinden farklı kişilerdi. Bunlardan biri “Koca” diğeri ise “Deli” olarak bilinmekte ve aralarında yirmi yıllık bir zaman farkı bulunmaktaydı. Ancak bu zaman farkı Dilaverlerin eyalet yönetimindeki zafiyetlerini değiştirmemişti. Bilhassa Urfa ve Birecik halkı üzerinde uygulamış oldukları zulümler ve keyfi davranışlar halkı bezdirme noktasına getirmişti. Halk bu noktada mahkemeye başvurmuş ve eyalet iktidarından şikâyetçi olmuştu. Halbuki eyalet iktidarı yönetme, yönetebilme ve yönlendirebilme yetisine sahip olması gerekmekteydi. Fakat ne Koca Dilaver ne de Deli Dilaver bunu başaramamıştı. Başarısızlığın gerisinde hem Rakka eyaletinin iktidarları hem de iktidarın gölgesinde çeşitli nedenler yer almaktaydı. İşte bu çalışma eyalet iktidarı ve iktidarın gölgesindeki nedenleri incelemek amacıyla ortaya çıkmıştır. Söz konusu çalışma ağırlıklı olarak Mühimme Defterleri ve Atik Şikâyet Defterleri’nden oluşmaktadır. Bunun yanı sıra vilayet salnameleri ile yazılı telif eserlerden istifade edilmiştir.