XIX. yüzyılda Osmanlı toplumunda yezidî aşiretler

Abstract

Yezidîler, Anadolu, İran, Rusya ve Ortadoğu’nun farklı coğrafyalarında kendi varlıklarını yüzyıllar boyu devam ettirmişlerdir. Bu araştırmada XIX. Yüzyılda Osmanlı toplumunda Yezidî aşiretler, bu aşiretlerin inançları, yaşadıkları yerler, çıkardıkları ayaklanmalar, Rusya topraklarındaki Yezidîlerin Osmanlı sınırlarını ihlalleri, Osmanlı’nın Yezidîleri İslamlaştırma politikası gibi konular üzerinde durulacaktır. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden tarihsel araştırma yöntemi, örnekleme yöntemi ve doküman-içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Nitel araştırma yönteminde, araştırılan konu hakkında tespit edilen problemlere güvenilir ve somut çözümler sunmak için titiz bir şekilde belgelerin toplanması, dikkatli bir şekilde çözümlenmesi ve yorumlanarak analiz edilmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda XIX. Yüzyılı kapsayan Osmanlı arşiv belgeleri, şer‘iyye sicilleri ve araştırma-inceleme eserlerdeki Yezidî aşiretler, bu aşiretlerin nüfusları, yaşadıkları yerler, devlet ve çevre aşiretlerle olan ilişkilerle ilgili bölümler tespit edilmiş, bu bölümler dikkatli bir şekilde çözümlendikten sonra analiz edilerek bilim dünyasının hizmetine sunulmuştur. Literatürde Yezidîler hakkında bazı araştırmaların yapılmış olduğu görülse de bu araştırmalarda aşiretlerle ilgili önemli bazı Osmanlı arşiv belgelerinin kullanılmadığı tespit edilmiştir. Tarafımızca tespit edilen ve transkripsiyonu yapılarak değerlendirilen bu arşiv belgelerinin alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir.