Osmanlı Devleti’nde hapishanelerin ıslah çalışmalarına dair bir inceleme: Ergani Madeni Umumi Hapishanesi (1860-1920)

Abstract

Suç ve ceza, insanlık tarihi kadar köklü bir geçmişe sahiptir. Bütün toplumlarda olduğu gibi Osmanlı toplumunda da suç işleyenler olmuş ve suçlular, suçları ile orantılı cezalara çarptırılmıştır. Hapis cezası, tarih boyunca verilen cezalarda değişmeyen bir cezalandırma türü olarak kullanılmıştır. Bu cezanın infaz edildiği mekânın hapishane olmasından dolayı, hapishanelerin varlığı da tarihin en eski devirlerine kadar uzanmıştır. Tarihin eski devirlerinde olduğu gibi Osmanlı Devleti’nde de bu mekanlar, varlığını önemli bir şekilde korumuştur. Bu hapishanelerden biri olan Ergani Madeni Umumi Hapishanesi de hapis cezalarının infaz edildiği yerlerden olmuştur. Bu çalışmada, kürek cezasının merkezi konumunda olan Ergani Madeni Umumi Hapishanesi’nin; 1860 yılından 1920 senesine kadar, konumu ve fiziki yapısında meydana gelen gelişmeler, fiziki yapının tadilatına yönelik yürütülen çalışmalar, hapishanede görev icra eden personellere dair gelişmeler ele alınmıştır. Ayrıca çalışmada hapishanelerin fiziki yapısına yönelik ıslah çalışmalarının sancak hapishanesine yansımaları incelenmeye çalışılmıştır. 19. yüzyılın ikinci yarısı ile 20. yüzyıl başlarını kapsayan bu çalışmada kaynak olarak Başbakanlık Osmanlı Arşivi ile telif eserlerden istifade edilmiştir.