Lacan bağlamında resim ve psikanaliz (Salvador Dali’nin Narcissus’un metamorfozu, Michelangelo Merisi da Caravaggio’nun İshak’ın kurban edilişi, Jackson Pollock’un - bir (numara 31) isimli yapıtları üzerinden bir analiz)

Abstract

Araştırmamızda, psikanaliz ile sanatın birleştiği yer olan insanın ruhsal yapısında saklı kalmış deneyimlerin sanat yapıtındaki gösterenleri ele alınmıştır. Konunun incelenmesinde Salvador Dali’nin Narcissus’un Metamorfozu, Michelangelo Merisi Da Caravaggio’nun İshak’ın Kurban Edilişi ve Jackson Pollock’un Bir (Numara 31) isimli eserleri yer almıştır. Bu eserleri meydana getiren ruhsal dünyadaki etkenler çözümlenmiştir. Eser, sanatçı tarafından icra edilirken uygulanan kompozisyon, hareket, renk, biçim, üslup, konu gibi ögeler incelenmiş; bu ögelerin tercih edilmesine sebep olan ruhsal dünyada saklı kalmış deneyimlerin eserdeki gösterenleri yorumlanmıştır. Konuyla ilişkisi bakımından insanın ruhsal dünyasını etkileyen faktörler; Lacan’ın kuramına göre “imgesel”, “simgesel” ve “gerçek” düzende ele alınmıştır. Buradan hareketle çocukluk yaşantılarının ruhsal dünyaya etkisi incelenerek sanat eserlerindeki iz düşümleri açıklanmıştır. Ayrıca Jacques Lacan’ın ifade ettiği öteki’nin bakışı, objet petit a, arzu nesnesi, bakış, Baba’nın yasası, kastrasyon, kaygı, korku, skoptik dürtü, tukhe ve automaton gibi kavramların ruhsal dünyadaki yansımaları yukarıda adı geçen sanat eserlerinde bulunan gösterenler üzerinden analiz edilmiştir. Sonuç olarak psikanalizin çözümlemek istediği konuyu sanatın eser aracılığıyla anlattığı ifade edilmiştir.