Aydınlanma rasyonalizminin neoklasik ekonomiye yansımaları

Abstract

Bu çalışma rasyonalizm kavramını açıklamayı ve bunun neoklasik iktisada etkisini ortaya koymayı amaç edinmiştir. Kullanılan yöntemde öncelikle birincil kaynaklardan yararlanılmış, konu hakkında önemli bilgiler içeren ikincil kaynaklara da yer verilmiştir. Rasyonalizmin iktisada olan etkisi öncelikle Aydınlanma döneminde başlar. Newtonyen devrim iktisatçılarca örnek alınır ve doğa bilimlerinin uyguladıkları yöntemler iktisatta kullanılır. Rasyonel davranış da bu aşamada iktisada aktarılmıştır. Malthus eleştirmiş olsa da diğer klasik iktisatçılar rasyonalizmi modellerine dahil etmiştir. İktisat doğa bilimlerinin atomunu birey, uzayını piyasa, kuvvetini marjinal fayda biçiminde kendi sistemine ilave eder. Bunu en radikal biçimde de neoklasik ekol uygulamıştır. Rasyonel davranış varsayımı neoklasikler için kutsal bir ilkeye dönüşmüştür. Neticede rasyonalizm ile temellerini atan neoklasik ekol tümdengelim yöntemini benimseyerek, matematikselleşmeye önem vererek, maksimizasyonu uygulayarak ve tamamen akılcı davranan homo economicusu kullanarak oluşturduğu yapıyı sağlamlaştırmıştır. Sonuçta rasyonalizm iktisatta farklı dönemlerde farklı biçimde kullanılmış olsa da gerek iktisatçıların modellerini oluşturmasında gerek ekollerin genel kabul gören varsayımlarında etkili bir rol oynamıştır.