Rus edebiyatında Moskova: XVII. yüzyılın sonundan XX. yüzyılın başına

Abstract

Kent araştırmalarında Moskova üzerine gerçekleştirilen çalışmalar son dönemde artmaya başlamıştır. Bu araştırmalarda çoğunlukla tek bir yazarın ya da eserin incelenmesinin, kentin Rus edebiyatındaki konumuna dair kısıtlı veriler sunduğu gözlemlenmiştir. Çalışmada XVII. yüzyılın sonundan XX. yüzyılın başına, Moskova’nın edebî metinlerdeki gelişimine bütüncül bir bakış açısı kazandırılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda betimleyici ve karşılaştırmalı analiz yöntemlerine ve imgebilime başvurulmuştur. Eserlerinde Moskova’yı konu edinmiş yazar ve şairlerden öne çıkan isimlerin çalışmaları incelenmiştir. Gerçekleştirilen inceleme neticesinde XVIII. yüzyılın başında Moskova’nın yalnızca başkent olma özelliğini yitirdiği, kutsallık ve annelik rollerini muhafaza ettiği, yüzyılın ikinci yarısında dünyevileşme hareketine dâhil olduğu, yüzyılın sonunda doğal güzellikleriyle öne çıktığı, Vatan Savaşı ile birlikte ise daha destansı bir kimliğe büründüğü tespit edilmiştir. XIX. yüzyılın ikinci yarısında Batıcı-Slavofil tartışmaların arasında kaldığı, ilerleyen yıllarda kapitalizmin etkisiyle ticari yönünün daha fazla vurgulandığı, XX. yüzyılın başında modernleşme ve sekülerizm karşısına konumlandırıldığı, zıt ve uyumsuz bir zeminde kaleme alındığı görülmüştür. Bu verilerden hareketle edebî metinlerde Moskova, Rusya’da yaşanan tarihsel, dinî, siyasi, sosyolojik ve ekonomik alanlarda meydana gelen önemli gelişmelerin habercisi ya da ürünü olarak değerlendirilmiştir.