Richard Serra ve “mekâna-özgü” heykelin kökeni

Abstract

Bu çalışmanın amacı 20. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren heykel sanatının belirleyici unsurlarından biri haline gelen ve Richard Serra’nın heykelleri bağlamında temel bir mesele olarak düşünülen mekâna-özgülük kavramının kökenini araştırmaktır. Araştırmada, Picasso’nun Gitar heykelinin açtığı yoldan ilerleyen bazı konstrüktivist heykeller ile mekâna- özgü sanatın tarihsel gelişimi arasında bir ilişki olduğu ortaya konulmuştur. Bu bağlamda, sanat tarihi ve eleştirisinde yaygın olarak mekâna-özgü sanatın minimalizm akımı ile başladığı görüşünden farklı olarak Gitar heykeli ile sıklıkla ilişkilendirilen Konstrüktivist heykelin, özellikle de Vladimir Tatlin’in Köşe Karşı-Rölyefleri’nin mekâna özgü sanatın ortaya çıkışında önemli bir rol oynadığı ifade edilmeye çalışılmıştır. Konstrüktivizmin etkisini açıkça gözlemlediğimiz Richard Serra’nın sanatında ağırlık kazanan mekâna-özgülük meselesi ise Jacques Derrida’nın dekonstruksiyon kavramlarından olan ergon ve parergon bağlamında ele alınmıştır. Genel olarak bu çalışma, mekâna-özgü sanatın tarihsel gelişimine ve bu gelişimin Serra’nın heykellerindeki önemine ışık tutmaktadır. Bunu başarmak için heykel sanatında mekâna-özgülük kavramının kökenini köşe uzamı çerçevesinde temellendirerek mekâna özgü heykele yeni bir bakış açısı sunulmuştur.