Donetsk ve Luhansk örneği üzerinden devletlerin tanınması konusuna disiplinlerarası bir bakış

Abstract

Son yıllarda uluslararası alanda yaşanan güncel gelişmeler, devletlerin tanınmasına ilişkin tartışmaları yeniden gün yüzüne çıkarmıştır. Sovyetler Birliği’nin dağılmasının akabinde önce eski Sovyet devletlerinin uluslararası topluma kabulüyle başlatabileceğimiz bu farklılıklar ve tartışmalar Yugoslavya’nın bir hayli sancılı olan parçalanma sürecinde en üst noktaya ulaşmıştır. Zira Yugoslavya’dan ayrılan devletlere getirilen yeni koşullar, tanıma kurumunun teoride baskın olan bildirici niteliğine ilişkin şüpheleri artırmış; kurucu görüşün ise elini güçlendirmiştir. Diğer taraftan, uluslararası literatürde, tanıma konusuna ilişkin birçok çalışmanın genellikle tanımanın kurucu veya bildirici nitelik taşıyıp taşımadığına odaklanması, tanımanın uygulamadaki boyutunu arka plana itmiştir. Ancak uygulamaya baktığımızda devletlerin tanınması göründüğü kadar basit bir süreç değildir. Bu süreç, hukuki niteliklerin yanında politik-ekonomik anlamlar da barındırmaktadır. Bu nedenle kapitalist devlet formunun geçmişten bugüne geçirmiş olduğu dönüşümlerin, uluslararası hukuktaki yansımalarıyla birlikte tanıma konusuna etkisi büyüktür. Kosova’nın tek taraflı olarak Sırbistan’dan ayrılması ise tanımanın bu yönünü, diğer bir deyişle emperyalist politikalarla olan bağını gözler önüne sermiştir. Günümüzde uluslararası gündemi işgal eden güncel sorunlar arasında yer alan Donetsk ve Luhansk’ta yaşanan gelişmeler de Kosova örneğinden hareket eden emperyalist politikaların bir sonucudur. Batılı devletlerin Kosova’da yaptığı gibi Ukrayna’da tanıma kurumu, Rusya tarafından bölgesel çıkarları gerçekleştirmek amacıyla kullanılmıştır. Ayrıca, 11 Eylül saldırılarından sonra ABD emperyalizmi tarafından daha çok başvurulan işgal hukukuna başvurma yöntemi, bölgesel gücünü yeniden tesis amacı taşıyan Rusya tarafından Ukrayna’da kullanılmıştır.