Kentten dünyaya yayılan bilim ve sanat: Amasya Sabuncuoğlu Tıp ve Cerrahi Tarihi Müzesi’nin hikâyesi

Abstract

Tarihte ilk olarak darüşşifa ve medrese olarak varlık gösterip takip eden yıllarda çeşitli amaçlarla kullanılan, daha sonra yoluna müze olarak devam eden Amasya Sabuncuoğlu Tıp ve Cerrahi Tarihi Müzesi’nin hikâyesi, aynı zamanda kentteki kültürel dokunun oluşum safhalarının bilgisini vermektedir. Müzeye adının verildiği Şerefeddin Sabuncuoğlu, hekim ve müderrisliğine bilimin kendi ikliminde sınırlı kalmaması için farmakolojik çalışmalarının yer aldığı ve Türkçe kaleme aldığı eserlerini eklemiştir. Akrâbâzîn Tercümesi, Doğu'da ve Batı'da dört yüz yıl klasik olarak kabul edilen Cerrahiyyetü'l-Haniyye ve Mücerreb-nâme bilinen temel eserleridir. Bu eserlerin, sahadaki çalışmalara halef-selef olmalarının yanı sıra anlatımlarında kullanılan minyatür tekniğiyle de sanatsal boyutları ortaya konmuştur. Sesin titreşiminin iyileştirici etkisinin keşfedilmesiyle birlikte musikinin tedavi yöntemi olarak kullanılması, minyatür gibi müziğin de sanatsal işlevinin tıpta yer almasını sağlamıştır. Bir yapı içerisinde gerçekleşen bu hikâye, yönetsel yapının mihmandarlığında kentten ülkenin pek çok yerine bilimi ve sanatıyla yayılmıştır. Mekânın bu bileşenleriyle birlikte vücut bulmasını olanaklı kılanın yönetim mekanizması olduğu öne sürülebilir. Hatta bir adım daha öteye giderek, karar verici olmanın, potansiyeli reele taşıma erkini elinde tutma anlamına geldiği de söylenebilir. Bu nedenle, bilim insanlarının sanatla estetik görünüm kazandırdıkları çalışmalarını hayata geçirme fırsatı buldukları mekânı yönetim anlayışı dâhilinde vurgulamak, uygarlıklara dair yaratıcı pek çok nüveyi bünyesinde taşıyan bu yapıya bütünsel paradigmadan bakılmasına olanak tanıyacaktır.