İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler dersine alan bağımlılık-alan bağımsızlık bilişsel stil boyutlarına uygun olarak hazırlanan öğretim etkinliklerinin akademik başarı ve tutumlar üzerindeki etkisi

Abstract

Öğretmenler sınıflarında öğrenme başarısını artırmak için ellerinden gelen tüm çabayı gösterdiklerine inanmalarına karşın, istenen düzeyde bir öğrenme başarısı elde edememekten sürekli şikayetçidirler. Gerçekten öğretmenler ders öncesi çok iyi hazırlık yapıp, sınıflarına çok çeşitli araç-gereçler getirseler bile istenen düzeyde bir öğrenme başarısı elde edemeyebilirler. Çünkü sınıftaki öğrencilerin her biri farklı fiziksel özelliklere sahip oldukları gibi farklı bilişsel stil ve öğrenme özelliklerine sahiptir. Öğretmenlerin sınıflarında bulunan öğrencilerin farklı bilişsel stilIere sahip olduğunun farkına varmaları, öğretim yaklaşımlarında değişikliklere gitmelerini gerektirmektedir. Bilişsel stil adı verilen bu özellikler ilköğretim birinci basamakta yavaş yavaş ortaya çıkmakta ve şekillenmeye başlamaktadır. Bu basamakta bulunan öğrencilerin sosyalleşmesini ve toplum ideallerini kazanmasını sağlama görevini üstlenmiş olan Sosyal Bilgiler dersinin öğretiminde bilişsel stil boyutlarının dikkate alındığı böyle bir araştırmayı gerçekleştirmenin, bu dersin öğretimiyle ilgili çalışmalarda öğretmenlere yardım sağlayacağı düşünülmektedir. Bu araştırma, İlköğretim 5.sınıfta Sosyal Bilgiler dersinde alan bağımlılık-alan bağımsızlık bilişsel stil boyutlarına uygun olarak hazırlanan öğretim etkinliklerini uygulamanın, öğrencilerin derse ilişkin tutumlarına, başarılarına etkisini belirlemek amacıyla, deneme modellerinden öntest-sontest kontrol gruplu model'e göre desenlenmiş ve gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya ilişkin uygulama 2002-2003 öğretim yılı güz döneminde Eskişehir Kazım Karabekir İlköğretim Okulunda deney ve kontrol grubu olarak belirlenen 5-B ve 5-A sınıflarında gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplamak amacıyla öğrencilerin akademik başarı düzeyini ölçecek bir başarı testi, ayrıca, Sosyal Bilgiler dersinin alan bağımlılık-alan bağımsızlık bilişsel stil boyutlarındaki öğrencilerin özelliklerine göre işlenebilmesi için ders planları, ders notları ve sınıf içi etkinlikler için öğretim materyalleri geliştirilmiştir. Araştırmayla ilgili tüm istatistiksel çözümlemelerde SPSS paket programından yararlanılmıştır. Grupların ortalama puanları ile puan dağılımlarının standart sapmaları hesaplanmıştır. Grup içi ve gruplararası karşılaştırmalarda t testinden yararlanılmış ve anlamlılık düzeyi olarak .05 güven düzeyi benimsenmiştir. Yapılan veri çözümlemelerinden sonra şu sonuçlara ulaşılmıştır: 1. Sosyal Bilgiler dersinde alan bağımlılık-alan bağımsızlık bilişsel stil boyutlarına göre hazırlanan etkinliklerin uygulandığı deney grubu ile, geleneksel öğretimin uygulandığı kontrol grubunun akademik başarıları arasında deney grubu lehine anlamlı bir fark vardır. 2. Sosyal Bilgiler dersinde alan bağımlılık-alan bağımsızlık bilişsel stil boyutlarına göre hazırlanan etkinliklerin uygulandığı deney grubu ile, geleneksel öğretimin uygulandığı kontrol grubu öğrencilerinin derse ilişkin tutumları arasında anlamlı bir fark yoktur.