Fen ve teknoloji dersinde basamaklı öğretim programı uygulamaları

Abstract

Öğretme-öğrenme sürecindeki yeni eğilimler araştıran, sorgulayan, eleştiren ve en önemlisi de kendi öğrenmesinden sorumlu olan öğrenciler yetiştirmeyi amaçlamaktadır. Öğretme-öğrenme sürecinde bu amaçları gerçekleştirecek yaklaşımlardan biride basamaklı öğretim programıdır. Öğrenme alanlarının basamaklara ayrıldığı, her basamağında öğrencilerden farklı görevleri yerine getirmelerinin beklendiği basamaklı öğretim programı, yapılandırmacı öğrenme kuramına dayalı öğrenci merkezli bir yaklaşımdır. Basamaklı öğretim programının temel özelliği öğrenenin öğrenmesinden sorumlu olduğu anlayışına dayanmakta, öğrenenlerin öğrenmeyi öğrenmelerine katkı sağlamakta, onları etkin kılan bir bakışı yansıtmaktadır. Bu araştırmanın amacı, ilköğretim 5. sınıf Fen ve Teknoloji dersinde basamaklı öğretim programının nasıl gerçekleştiğini ortaya koymaktır. Araştırma nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı karma desen modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın uygulaması 2008-2009 öğretim yılı bahar döneminde Eskişehir’de Hürriyet İlköğretim Okulu 5/B sınıfında yer alan 24 öğrenciyle gerçekleştirilmiştir. Araştırmada basamaklı öğretim programı uygulamaları, Fen ve Teknoloji dersi 5. Sınıf “Dünya, Güneş, Ay” ve “Canlılar Dünyasını Gezelim Tanıyalım” üniteleri kapsamında 10. 03. 2009-08. 06. 2009 tarihleri arasında toplam 52 ders saatinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri kişisel bilgi formu, video kayıtları, yarı-yapılandırılmış görüşme, araştırmacı günlüğü, öğrenci günlüğü, öğrenci ürün dosyası ve tutum ölçeği olmak üzere farklı veri toplama araçlarıyla toplanmıştır. Araştırmanın verileri betimsel analiz yoluyla çözümlenmiş ve elde edilen bulgular araştırma sorularına bağlı olarak yorumlanmıştır. Araştırma bulgularına dayalı ortaya çıkan sonuçlar şöyle sıralanabilir: • Araştırmada basamaklı öğretim programının C basamağında temel bilgi ve beceri gerektiren etkinliklere yer verilmiş ve öğrencilerin etkinliklere etkin bir biçimde katılım gösterdikleri görülmüştür. C basamağında öğrenciler kendilerinden beklenilen görevleri yerine getirmişlerdir. Öğrencilerin C basamağında yapılan etkinlikler yoluyla; eleştiri yapma, araştırma yapma, güncel sorunlara karşı duyarlı olma, meraklı olma, günlük yaşamla ilişkilendirme, yaratıcılık, sınıflandırma yapabilme, sorumluluk bilinci kazanma, özetleme becerisi edinme, yeteneklerini ortaya koyma ve empati kurma gibi becerilerinin geliştiği sonucuna ulaşılmıştır. • B basamağında öğrencilerin basamaklı öğretim programına uyum gösterdikleri ve uygulamayı benimsedikleri görülmüştür. Bu basamakta değerlendirme süreçlerinin öğrenciler tarafından benimsendiği gözlenmiştir. B basamağında yapılan etkinliklerin öğrencilerin rol oynama, tartışma yapma ve duyarlılık bilincinin gelişmesi becerilerine katkı sağladığı sonucuna ulaşılmıştır. • A basamağında öğrencilerin üst düzeyde düşünme becerilerini kullanarak verilen görevleri yerine getirdikleri görülmüştür. A basamağında daha karmaşık düşünme becerileri gerektiren etkinlikler, öğrenciler tarafından sunulmuş ve A basamağında öğrencilerin bireysel çalışma ve işbirliği yapma ile araştırma becerilerinin geliştiği sonucuna ulaşılmıştır. • Öğrenciler, basamaklı öğretim programı kapsamındaki öğretme-öğrenme sürecinde; etkinliklerin açık ve anlaşılır olduğunu, yaparak yaşayarak öğrenmenin gerçekleştiğini, etkinlik temelli öğretimin yapıldığını ifade etmişlerdir. Öğrenciler basamaklı öğretim programı ile feni daha çekici bulduklarını ve sevdiklerini, bu uygulama ile fen dersine daha etkin katılım gösterdiklerini belirtmişlerdir. • Araştırma kapsamında basamaklı öğretim programına dayalı uygulamaların, öğrencilerin Fen ve Teknoloji Dersine yönelik tutumları üzerinde istatistiksel bakımdan anlamlı bir etki yapmadığı görülmüştür.