İlköğretim fen ve teknoloji dersinde araştırma temelli öğrenme yaklaşımının öğrenci dirençlerine etkisi

Abstract

Toplumları çağdaş uygarlık düzeyine taşıyacak bireylerin fen ve teknoloji okuryazarı olmaları gerekliliği uluslararası eğitim dünyasında kavranmaya başlanmıştır. Türkiye'de de 2006-2007 öğretim yılında tüm ilköğretim okullarının ikinci basamağında uygulanmaya başlanan Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı'nın vizyonu; bireysel farklılıkları ne olursa olsun bütün öğrencilerin fen ve teknoloji okuryazarı olarak yetiştirilmeleri olarak belirlenmiştir. Bireylerin fen ve teknoloji okuryazarı olarak yetiştirilmeleri etkili fen ve teknoloji öğretimiyle sağlanabilir. Araştırma temelli öğrenme yaklaşımı, eğitim bilimciler tarafından etkili fen öğretimini sağlamak için kullanılması önerilen, öğrenenlerin sorular sorarak, araştırarak, bilgi oluşturma sürecinde yaratıcılıklarını kullanarak elde ettikleri verilerden öğrenme birimlerine ulaştıkları bir öğrenme yaklaşımıdır. Etkili öğretim, yalnızca dersin yapısına bağlı olarak kullanılmasının etkili olduğu belirtilen öğretim yaklaşım, yöntem ve tekniklerinin işe koşulmasıyla sağlanamayabilir. Bununla birlikte, öğrenme ortamında öğrenenleri olduğu kadar öğretmeni de olumsuz yönde etkileyebilecek duyuşsal problemlerin de çözümlenmesi gerekmektedir. Öğrenci direnç davranışları bugünün öğrenme ortamlarında sıklıkla karşılaşılan ve çoğunlukla öğretme-öğrenme sürecini her bileşenini olumsuz yönde etkileyen duyuşsal bir problemdir. Bu araştırmanın amacı, ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin Fen ve Teknoloji dersi öğretme-öğrenme süreçlerinde sergiledikleri direnç davranışlarının belirlenmesi ve belirlenen direnç davranışlarının araştırma temelli öğrenme yaklaşımına göre yapılandırılan öğretme-öğrenme süreçleriyle ortadan kaldırılıp kaldırılamayacağının belirlenmesidir. Araştırma, yarı deneysel olarak desenlenmiştir. Hem nicel hem de nitel veri toplama yöntem ve tekniklerinin kullanıldığı araştırmanın deneklerini, Eskişehir il merkezindeki İbrahim Karaoğlanoğlu İlköğretim Okulu'nun biri kontrol, ikisi deney grubu olarak atanan, üç 7. sınıfında öğrenim gören toplam 95 öğrenci oluşturmaktadır. Deneysel süreçte kontrol grubunda geleneksel öğretim, deney gruplarında ise araştırma temelli öğrenme yaklaşımına dayalı öğretim gerçekleştirilmiştir. 2010- 2011 öğretim yılı bahar döneminde toplanan araştırmanın verileri, araştırma temelli öğrenme yaklaşımı kullanılarak hazırlanan etkinlik planlarının işe koşulduğu, dört hafta süren deneysel işlem öncesinde yapılan gözlem ve öğretmen görüşmelerinden; öntest sontest olarak uygulanan başarı testinden; deneysel süreçte tutulan öğrenci izleme formlarından; deneysel işlem sonrasında yapılan öğrenci ve öğretmen görüşmelerinden sağlanmıştır. Başarı testinden elde edilen verilerin analizinde SPSS 18.00 bilgisayar paket programından, gözlem ve görüşme verilerinin analizinde ise NVivo 9.0 nitel veri analizi programından yararlanılmıştır. Araştırmada, gözlem ve öğretmen görüşmeleri bulgularına bağlı olarak, kontrol grubunda yedi ve deney gruplarında dokuzar öğrencinin direnç davranışları gösterdikleri belirlenmiştir. Dirençli öğrencilerin hepsinin derse katılmama ve dersle ilgilenmeme direnç davranışlarını gösterdikleri, birkaçının da bu davranışlara ek olarak, arkadaşlarını önemsememe, dikkat çekmeye çalışma, öğretmeni umursamama ve öğretmene öneride bulunma direnç davranışlarını da gösterdikleri saptanmıştır.