Türban Sorunu Bağlamında Siyasal İslamcı Söylemin “Alternatif” Yurttaşlık Tasarımı

Abstract

Bu çalışmada, türban sorunu bağlamında siyasal İslamcı söylemin “alternatif” yurttaşlık tasarımı ele alınmıştır. Bireyleri diğer bağlılıklarının yanında (etnik, sınıfsal) dinsel bağlılıklarından kopararak seküler bir zeminde yurttaş haline getirmeye çalışan Kemalist yurttaşlık anlayışı, siyasal İslamcı söylemde türbanın ve dolayısıyla İslami yaşam biçimlerinin kamusal alana girmesinin önündeki en önemli engellerden biri olarak görülmektedir. Kemalizm’in laiklik ekseninde tüm yurttaşların eşit muamele görmesi gerekçesiyle temellendirdiği türbanın kamusal alandaki görünürlüğünün engellenmesi, bu yurttaşlık anlayışının İslamcı söylemde “tek biçimleştirici”, “dışlayıcı” ve “ayrımcı” olduğu iddiasıyla tartışmaya açılmasına neden olmaktadır. Çalışmanın temel sorunsalı ise, İslamcı söylemde Kemalist yurttaşlık anlayışının eleştirisi üzerinden ortaya konan “alternatif” yurttaşlık tasarımının, yurttaşlığı demokratik bir tarzda yeniden yapılandırmada ne ölçüde başarılı olduğudur. Çalışmanın temel savı ise, İslamcı söylemde ortaya çıkan “alternatif” yurttaşlık tasarımının, yurttaşlığı demokratik bir tarzda yeniden yapılandırmaktan uzak olduğu, dahası Kemalist yurttaşlık anlayışına yönelttiği eleştirilerle kendisinin de malul olduğudur. Türban sorunu bağlamında İslamcı söylemde ortaya çıkan tasarımın, yurttaşı mümine, yurttaşlar topluluğunu ise inananlar topluluğuna yani ümmete indirgemekten öteye gidemediğidir.

This paper aims to analyze the “alternative” citizenship conception occurred in political Islamist discourse within the framework of turban question. Kemalist citizenship conception which tried to deport individuals from their religious loyalties beside others (e.g. ethnic and class related) in order to make them citizens in the base of secularism is considered as the main obstacle of the turban and Islamist life styles which aim to be public. Due to the ban of the turban’s public appearance by Kemalism with reference to the principle of secularism, this conception is signed with the claims of “homogenizing”, “exclusive” and “discriminatory” in Islamist discourse. The main problematic of the study is whether the alternative conception of citizenship occurred in Islamist discourse by critisim of Kemalist one can reconstruct the citizenship in a democratic way. The main argument of the study is that the alternative citizenship conception of Islamism fails in reconstructing the citizenship in a more democratic way. Within the framework of the turban question, the conception occurred in Islamist discourse cannot get beyond reducing citizen to believer and community of citizens to the umma.