Annelerin özel gereksinimli çocuklarının okulöncesi dönemden ilkokula geçiş sürecine ilişkin yaşantılarının incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı özel gereksinimli çocuk annelerinin a) çocuğun ilkokula yerleştirilmeden önceki b) çocuğun ilkokula yerleştirildikten sonraki ve c) annelerin ilkokula geçiş sürecindeki beklenti ve önerilerine ilişkin görüşlerini almaktır. Araştırma verileri Sakarya ilinde bulunan dokuz anne ile yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler yoluyla toplanmıştır. Görüşmeler için önceden bir görüşme formu hazırlanmış, görüşmeler annelere uygun gün ve saatte gerçekleştirilmiş ve ses kaydı alınmıştır. Ardından görüşmelerin dökümü yapılmış ve tümevarım yoluyla analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda elde edilen bulgularda E-okul sistemi sayesinde annelerin özel gereksinimli çocuklarının bir ilkokula yerleştirilmesinde ciddi bir sorunla karşılaşmadıkları; ancak bazı okulların bu çocukları kendi okullarına kabul etmeyip özel eğitim okullarına yönlendirdikleri görülmüştür. Araştırmada annelerin yetkili makamlara şikayette bulunarak çocuklarını bir ilkokula kaydettirebildikleri bulgusunaulaşılmıştır. Araştırmanın bir diğer sonucu ise ilkokula geçiş sürecinde ilkokullarda hiçbir hazırlık yapılmamasıdır. Anneler çocuklarının öğretmenleriyle okulun ilk günü tanıştıklarını, gerekli fiziksel düzenlemelerin çocuk okula başladıktan sonrayapıldığını belirtmişlerdir. Özel gereksinimli çocuğun ilkokula yerleştirilmesi sonrasında ortaya çıkan fiziksel düzenlemeler, maddi sorunlar gibi konularda okul müdürlerinin ailelerin taleplerini yerine getirmeleri ve ailelere destek olmaları araştırmanın bir diğer bulgusudur. Araştırma kapsamında görüşme yapılan anneler ilkokula geçiş sürecine ilişkin okul yönetimi ve öğretmenlerden özel gereksinimli çocuklarıyla daha fazla ilgilenmelerini beklerken; ailelere haklarını savunarak sabırlı ve kararlı olmalarını, ilkokula geçiş sürecine ilişkin yaşayabilecekleri olası sorunlara karşı önceden hazırlanmalarını ve bu konuda bilgilenmelerini önermektedirler. Araştırma kapsamında elde edilen bulgulardan, özel gereksinimli çocukları ilkokula geçiş yapan ailelere yönelik çeşitli öneriler geliştirilmiştir. İlköğretime geçiş sürecinin yalnızca okula yerleştirilme değil, geçişin tüm boyutlarıyla takip edilmesi ve kurumlar arasında koordinasyon sağlanarak ailelere hem yerleştirme öncesinde hemde yerleştirme sonrasında geçiş hizmetleri sağlanması öneriler arasında sayılabilir. Ayrıca öğretmen ve okul müdürlerinin özel eğitim ve yasal yönetmelikler konularında eğitilmesi de araştırma bulgularından elde edilen önerilerden bazılarıdır.