Ağır Ortam Ayırma Yöntemiyle Bazı Türk Kömürlerinden Kükürt ve Kalsiyum Uzaklaştırılması

Abstract

Bu çalışmada, ağır ortam sıvısı olarak karbontetraklorür (CCl₄) ve izopropil alkol (IPA) karışımının kullanıldığı ağır ortam ayırma yöntemi ile Zonguldak kömürü, Tunçbilek ve Soma-Merkez linyitlerinden kükürt ve kalsiyumun uzaklaştırılabilirliği araştırılmıştır. Ortam yoğunluğu 1,40 g/cm3, santrifüjleme süresi 15 dk, santrifüjleme hızı 2500 devir/dk ve kömür/sıvı oranı 0,06 koşullarında kömürler yüzen ve çöken fraksiyonlarına ayrılmıştır. Yüzen fraksiyonlarda organik, piritik, sülfatik, toplam kükürt ve kalsiyum tayinleri yapılarak % uzaklaştırılan organik, piritik, sülfatik, toplam kükürt ile kalsiyum miktarları saptanmıştır. Kömürlerden mineral maddelerin uzaklaştırma verimliliğinin, mineral maddelerin kömürdeki dağ ılımına bağ lı olarak kömür tipine göre oldukça farklılık gösterdiği saptanmıştır. Zonguldak kömüründe linyitlere göre kalsiyum, piritik ve sülfatik kükürtte en fazla, toplam ve organik kükürtte en düşük uzaklaşma elde edilmiştir. Soma-Merkez linyitinin kalsiyum içeriğindeki azalmanın Tunçbilek linyitine göre daha düşük olduğu gözlenmiştir. Bu sonuç, Soma-Merkez linyitinin iyon değişebilir kalsiyum içeriğinin Tunçbilek linyitinin iyon değişebilir kalsiyum içeriğinden daha fazla olmasından kaynaklanmış olabilir. İncelenen bütün kömürlerde piritik kükürt (>%90) ve sülfatik kükürt (>%55) etkin bir şekilde uzaklaştırılırken kül, kalsiyum, organik ve toplam kükürtteki uzaklaşma miktarları kömür tipine göre değ işmiştir.

In this work, removal of calcium and sulphur from Zonguldak coal and Tunçbilek and Soma-Merkez lignites was investigated by using heavy media separation method. The mixture of carbon tetrachloride (CCl₄) and isopropyl alcohol (IPA) was used as heavy media liquids. Coals were separated into sink and float fraction at the conditions which specific gravity 1,40 g/cm³, centrifugation time 15 minutes, centrifugation rate 2500 rmp and coal / liquid ratio 0,06. Organic, pyritic, sulfatic, total sulphur and calcium were determined in the float fractions. Thus, percent removals of organic, pyritic, sulfatic, total sulphur and calcium from coals were obtained. Separation efficiency of mineral matter from coals depends on the dispersion of the mineral matter within the coal. Also, separation efficiency of the coals differed significantly according to the type of coal. The most removing of calcium, pritic and sulfatic sulphur and the lowest removing of total and organic sulphur was obtained for Zonguldak coal than lignites. It was observed that the decrement of calcium content for Soma-Merkez lignite was lower than that of Tunçbilek lignite, since it was thought that exchangeable calcium content of Soma-Merkez was higher than that of Tunçbilek lignite. While pyritic sulphur(>%90) and sulfatic sulphur (>%55) were significantly removed from the all coals, removal of ash, calcium, organic and total sulphur differed with the type of coal.