Türkçe'de sürtünmeli seslerin akustik özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türkçe?deki sürtünmeli seslerin özelliklerini belirlemektir. Bu amaçla, her bir sürtünmeli ses için spektral özellikleri (frekans aralığı, spektral zirve konumu), süre, şiddet (overall and normalized), F2 başlangıç frekansı ve ağırlık merkezi belirlenmiştir. Bu akustik özelliklerin cinsiyete, ünlülere, hece sayısına ve hece konumuna göre farklılık gösterip göstermediği belirlenmiştir. Her bir sürtünmeli ses farklı ünlü bağlamlarında, tek hece ve iki heceli kelimelerde ve farklı konumlarda yer almıştır. Araştırmanın katılımcıları anadilleri Türkçe olan, 6 (3 Kadın, 3 Erkek) yetişkinden oluşmaktadır. Toplamda 10.080 veri analiz edilmiştir. Bulgular, ortalama frekans aralığı /f/ sesi için 1500-10500 Hz, /s/ sesi için 3500-10800 Hz, /z/ sesi için 3500-10600 Hz, /?/ sesi için 1800-9400 Hz, /?/ sesi için 1800-8800 Hz olarak göstermektedir. Türkçe?deki sürtünmeli seslerin spektral zirve konum değerleri, /f/ sesi için 6613 Hz, /s/ sesi için 7379 Hz, /z/ sesi için 6929 Hz, /?/ sesi için 3804 Hz ve /?/ sesi için 3605 Hz?dir. Türkçe?deki sürtünmeli seslerin ortalama süre değerleri /f/ sesi için 104 ms, /s/ sesi için 122 ms, /z/ sesi için 85 ms, /?/ sesi için 123 ms ve /?/ sesi için 84 ms?dir. Türkçe?deki sürtünmeli seslerin genel şiddet değerleri, /f/ sesi için 60 dB, /s/ sesi için 62 dB, /z/ sesi için 65 dB, /?/ sesi için 66 dB ve /?/ sesi için 67 dB?dir. Türkçe?deki sürtünmeli seslerin normalize şiddet değerleri, /f/ sesi için -14 dB, /s/ sesi için -11 dB, /z/ sesi için -10 dB, /?/ sesi için -7 dB ve /?/ sesi için -8 dB?dir. Türkçe?deki sürtünmeli seslerin, F2 başlangıç frekans değerleri, /f/ sesi için 1369 Hz, /s/ sesi için 1581 Hz, /z/ sesi için 1547 Hz, /?/ sesi için 1833 Hz ve /?/ sesi için 1905 Hz?dir. Türkçe?deki sürtünmeli seslerde, ağırlık merkezi değerleri,/f/ sesi için 1483 Hz, /s/ sesi için 3875 Hz, /z/ sesi için 1332 Hz, /?/ sesi için 3537 Hz ve /?/ sesi için 1594 Hz?dir. Türkçe?deki sürtünmeli seslerin spektral zirve konum değerlerine, cinsiyet, ünlüler ve hece konumunun etkisi vardır. Süre değerlerine, cinsiyet, ünlüler, hece sayısı ve hece konumunun etkisi vardır. Genel şiddet değerlerine, cinsiyet, ünlüler, hece sayısı ve hece konumunun etkisi vardır. Normalize şiddet değerlerine, cinsiyet ve ünlülerin etkisi vardır. F2 başlangıç frekans değerlerine, cinsiyet, ünlüler ve hece konumunun etkisi vardır. Ağırlık merkezine, cinsiyet ünlüler ve hece konumunun etkisi vardır. Türkçe?deki /?/ sesi birçok pozisyonda daralmalı özelliktedir ve diş dudak daralmalı /?/ sesi olarak gösterilmelidir. Benzer şekilde, /h/ sesinin formant görünümleri oldukça fazladır. Sürtünmeli bir ses olarak gösterilmemesi ve Türkçe?de farklı bir şekilde temsil edilmesi gerekmektedir.