Bir düşün ve sanat adamı olarak Sabahattin Eyuboğlu'nun belgesel filmlerinin incelenmesi

Abstract

Çağımızın önemli kitle iletişim araçlarından biri olan sinema, görsel ve teknolojik öğelerinin zenginliği açısından eğitim alanında da kullanılmaktadır. Belgesel film, ele alındığı konular açısından ve bu konulara yaklaşım biçimiyle hem çeşitli sorunlar üzerinde uyarıcı olma, hem de kültür aktarma özelliği ile toplumların eğitilmesinde de yararlanılabilecek türdür. Türkiye'de başlangıcında yalnız resmi kuruluşların düzensiz film çalışmaları ve bireysel çabalarla sınırlı sayıda ortaya konulan belgesel film çalışmaları, 1950'li yıllar ve sonrası canlılık kazanmıştır. Bilim ve sanatla ilgili belgesel film çalışmaları ise, İstanbul Üniversitesi Film Merkezi'nin çalışmaları ile gelişme olanağı bulmuştur. Sanat tarihi profesörü Sabahattin Eyuboğlu ve arkadaşları İstanbul Üniversitesi'ndeki öğretim ve araştırmaya katkıda bulunmak ve belgesel film çalışmalarını düzenli bir şekilde sürdürebilmek amacıyla 1954 yılında bir film merkezi kurmuşlardır. İstanbul Üniversitesi Film Merkezi'nin belgesel film çalışmaları gerek Türkiye'deki belgesel sinemanın kurumsallaşması, gerekse o dönemde sinemadan eğitim amacıyla yararlanılması yönündeki ilk çalışmalardan biri olması nedeniyle önem taşımaktadır. Ancak daha önce örneklerine rastlanmayan bu filmler uluslararası çeşitli film şenliklerinde ödüller kazanmasına rağmen, ülkemizde yeterince tanıtılıp, değerlendirilememiştir. Ayrıca bu kurumun basında bulunan ve filmlerin büyük bir çoğunluğunun yapımına katkıda bulunan Sabahattin Eyuboğlu, Türk kültür ve sanat yaşamının en önemli düşünürlerinden birisidir. Yaşamının her döneminde uygulamaya çalıştığı eğitsel uğraşılarının bir parçası olan film çalışmaları ile de Türk insanını aydınlatmaya çalışmaktadır. Sinemacı yönü ile pek fazla tanınmayan Eyuboğlu'nun bu yönü ile de Türk kültürüne katkıları ortaya çıkarılmaktadır. Çalışma bu sorundan hareketle, Sabahattin Eyuboğlu'nun sinemacı yönü ile ele almak ve onun dünya görüşünün filmlerine de yansıdığını ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Çalışma beş bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde araştırmanın neden olduğu sorun tanımlanarak araştırmanın amacı, önemi, varsayımları, sınırlılıkları ve yöntemi bu bölümde yeralmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde Sabahattin Eyuboğlu'nun dünya görüşüne temel olan hümanizm akımının genel anlamı üzerinde