Lisansüstü eğitimin çalışanların iş performansları üzerindeki etkisi: Beşeri sermaye teorisi yaklaşımı

Abstract

Geçtiğimiz son beş sene içerisinde, Türkiye’de yüksek lisans ya da doktora derecesine sahip olan 15 yaş üstü kurumsal olmayan nüfus % 68 artmıştır. Aynı zamanda, işgücü piyasasında da lisansüstü derecelere sahip olan çalışanların oranı giderek artmaktadır. Temeli arz yanlı iktisada dayanan beşeri sermaye teorisine göre, kişilerin eğitim ve iş deneyimi yoluyla edindikleri yetenek ve bilgiler performanslarını olumlu yönde etkileyerek, işgücü piyasasında daha yüksek ücretler almalarına neden olur. Bu çalışmada, bireylerin lisansüstü eğitim almış olmaları ile performanslarına bağlı olarak aldıkları teşvik tedbiri (ikramiye, prim ve bahşişler) miktarı arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığı sorgulanmıştır. Ayrıca, lisansüstü eğitim almış olmanın teşvik tedbirleri üzerindeki etkisinin kadın ve erkekler için farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Öne sürülen hipotezlerin test edilmesinde, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından uygulanan Hanehalkı Bütçe Anketleri mikro veri seti, 2003-2010 yılları baz alınarak kullanılmıştır. Bahsi geçen yılların toplam gözlem sayısı 357,966 olup çalışmanın örneklemi en az lisans derecesine sahip 20 yaş üstü 18,067 katılımcıdan oluşmaktadır.En küçük kareler yöntemi ile yapılan analizler sonucunda, yüksek lisans/doktora eğitimi almış olan kişilerin aldıkları teşvik tedbiri miktarının daha yüksek seviyede olduğu bulunmuştur. Çalışmanın bir başka bulgusu da, lisansüstü eğitim almış olmanın performansa dayalı teşvik tedbirleri bakımından getirisinin, kadınlar ve erkekler için farklılaşmadığı yönündedir.

In the last five years, non-institutional population aged 15 and older with a master‘s or doctoral degree increased by 68 % in Turkey. The ratio of workers having post-graduate degrees has been increasing in the labor market as well. According to human capital theory which rests upon the supply-side economics, knowledge and abilities acquired by individuals are likely to increase job performance and bring about higher earnings in the labor market. In this study, the relationship between individuals’ attainment of post-graduate education and the amount of their performance incentives (bonuses, premiums, and commissions) has been examined. Furthermore, this study investigates whether the attainment of a post-graduate degree influence the performance incentives of women and men differently. Hypotheses have been tested by using the micro dataset of 2003-2010 Household Labor Force Surveys, which have been conducted by Turkish Statistical Institute. In the selected years, the number of observations includes 357.966 individuals where the sample of the study consists of 18.067 participants who are over 20 years old and attained an undergraduate degree. Analyses that are based on least-square estimation method revealed that individuals who attained a master’s or doctorate degree are provided with higher levels of incentives in the labor market. Additionally, the results showed that the return of post-graduate education in terms of performance-based incentives did not significantly differ between women and men.